De campagne ‘Ben je oké?’ bestaat sinds 2018 en is gericht op jongeren vanaf 16 jaar en met name studenten. Het is namelijk deze leeftijdsgroep die het vaakst te maken krijgt met (seksueel) grensoverschrijdend gedrag. En zelfs één op de tien studentes krijgt te maken met seks tegen haar wil.
Veel jongeren kennen de campagne ‘Ben je Oké?’ al en het helpt hen om wensen en grenzen bespreekbaar te maken. Elkaar vragen naar instemming als je met elkaar flirt, wordt geleidelijk vanzelfsprekender. Toch vinden nog veel jongeren het ontzettend lastig om toestemming te vragen aan de andere, want: hoe doe je dat? Angst om afgewezen te worden, groepsdruk en machogedrag spelen hierin een rol. Wat het extra ingewikkeld maakt, is dat de grens voor wat gewenst en ongewenst is bij iedereen ergens anders ligt. En dat sommige mensen geen oog hebben voor de grenzen van een ander. Dan gaat het wel eens mis.
Het nieuwe collegejaar gaat bijna van start. Groepjes eerstejaars studenten leren vanaf vandaag hun stad, de studentenorganisaties én elkaar kennen tijdens de introductieperiode. Stichting Rutgers grijpt samen met acht studentenverenigingen dit moment aan om aandacht te vragen voor de vernieuwde ‘Ben je oké?’-campagne. Met deze campagne, speciaal gericht op alle studenten, kunnen studentenorganisaties grensoverschrijdend gedrag bespreekbaar maken.
In Tilburg is studentenvereniging Complex aangehaakt. En omdat Complex een vereniging is met en voor internationale studenten, is het campagnemateriaal in het Engels.
Vragen en antwoorden met campagneleider Maartje Puts.
Onderzoeken tonen aan dat jongeren in de leeftijd 16-24 het vaakst te maken krijgen met grensoverschrijdend gedrag. Onderzoek van Amnesty laat zien dat ruim 1 op de 10 vrouwelijke studenten tijdens hun studententijd seksuele penetratie heeft meegemaakt zonder hiermee in te stemmen. Hoe komt dit?
“Het is een groep die risico loopt. Jongeren van deze leeftijd ontmoeten nieuwe mensen en beginnen vaak met seks. Zij gaan veel uit en willen graag bij de groep horen. Hierdoor gaan ze soms over hun eigen en andermans grenzen. Daarnaast bestaan op veel verenigingen nog traditionele opvattingen over mannen en vrouwen en zijn er machtsverschillen tussen leden onderling. Bijvoorbeeld tussen ouderejaars en eerstejaars, of wanneer mensen een positie hebben in het bestuur. Deze factoren dragen bij aan een cultuur die grensoverschrijdend gedrag in de hand werkt. Bovendien weten we uit onderzoek dat alcohol en andere verdovende middelen het risico op grensoverschrijdend gedrag aanzienlijk vergroten. We zijn blij dat studentenorganisaties zelf initiatief nemen om grensoverschrijdend gedrag te voorkomen en ondersteunen ze daar graag in.”
Met de Ben je oké?-campagne zijn uitspraken over sperma-emmers dus verleden tijd?
“Met deze campagne maken studentenorganisaties grensoverschrijdend gedrag op hun vereniging allereerst bespreekbaar. Zij dragen op deze manier actief bij aan een cultuurverandering waarin iedereen zich fijn en veilig voelt. We zien dat besturen aan de slag willen met preventief beleid en meldingsstructuren, maar ze weten niet altijd hoe ze dat moeten doen. Deze campagne helpt hen daarbij allereerst door de gewenste omgangsnormen binnen de vereniging bespreekbaar te maken met boegbeelden van de verenigingen zelf. Zij dragen de campagneboodschap actief uit: ‘Zie je ongewenst seksueel gedrag? Vraag dan aan degene die het overkomt: ‘Ben je oké?’. En voor wat betreft de vrouwonvriendelijke uitspraken: als je hoort dat een jaarclub of dispuut zulke uitspraken doet, dan ben je als vereniging met behulp van de campagne beter toegerust om dit bespreekbaar te maken.”
Wat is er nieuw aan de campagne?
“De campagne is speciaal voor studenten in een nieuw jasje gestoken. De nieuwe campagne sluit qua stijl en tone of voice beter aan op de cultuur en de belevingswereld van studenten. Centraal in de campagne staan boegbeelden van 8 verenigingen uit het hele land. Zij dragen actief uit welke omgangsnormen op hun vereniging gewenst zijn. Hiermee laten de verenigingen zien: bij ons is het heel oké om elkaars grenzen te checken, iedereen kan zich hier veilig voelen. Verenigingen die meedoen zijn: Augustinus uit Leiden, BOW uit Nijmegen, DSB uit Delft, D.E.R.M. en L.A.N.X. uit Amsterdam, Atlas uit Utrecht, Unitas uit Wageningen en Complex uit Tilburg.
Toolkit
In de praktijk merken Rutgers en Stichting Gelijkspel dat veel verenigingen wel met de publiekscampagne meedoen maar nog worstelen met de vertaalslag naar een gezonder preventief beleid dat de gewenste cultuurverandering ondersteunt. Om verenigingen hiermee beter op weg te helpen en meer kennis te geven over preventie organiseren Rutgers en stichting GELIJKSPEL bovendien dit jaar een reeks bijeenkomsten voor besturen van studentenorganisaties.
In die bijeenkomsten worden naast preventieve beleidsmaatregelen ook de huidige cultuur bij studentenorganisaties besproken. Stichting GELIJKSPEL faciliteert hiertoe gesprekken over de seksuele cultuur bij verenigingen, in lijn met de workshops voor (eerste)jaarsstudenten die GELIJKSPEL sinds 2019 aanbiedt. Het animo voor de bestuursbijeenkomsten is overweldigend, verenigingen willen graag veranderen en ontwikkelen zodat hun cultuur, die op elke vereniging zo eigen is en voor iedereen fijn en veilig wordt.
