De Tilburgse Beiaard

Gastbijdrage van Peter van Gestel, sinds 1972 actief in de klokkenwereld in Tilburg

De Heikese kerk aan de Paleisring foto: John Geerts

De situatie rond de Tilburgse Beiaard is een hoofdstuk op zich; ze moest en zou destijds, koste wat kost in de kerktoren op het Heike komen.
Dat het destijds de enige keuze was, is echter wel jammer, want de boventoren is altijd al te krap geweest voor zo’n groot instrument, zeker als de speeltafel er ook nog bij moet. Om over de toegang nog maar niet te spreken, maar toen werd niet zo nauw gekeken.

Ruimte….
Ook de omgeving van de toren is veranderd en het wordt steeds drukker in de stad. Het aantal stadsbezoekers en evenementen nam aanzienlijk toe, maar ook de hoogbouw. Dit heeft een groot nadeel voor de klank van de beiaard; die moet tenslotte voluit kunnen klinken, zonder storende geluids-weerkaatsingen. Tevens houden die kolossale gebouwen het geluid zover tegen, dat de Stadsbeiaard verworden is tot een speeldoos in de wijk rond de kerk.

Nachtmerrie….

Ik vrees dat de nachtmerrie van de Beiaardier en klokminnend Tilburg zal uitkomen; De beiaard als een sneeuwwitje in een glazen kist ergens op het Stadsforum geplaatst, omgeven door betonnen kabouters van vele tientallen meters hoog, met honderden ramen als lantaarns erin. De beiaard zal wél mogen klinken, maar niet veel harder dan een fietsbel. De dB-meter wordt er bij gehouden om te controleren…
En de bevolking van Tilburg maar wijs maken dat ze trots kunnen zijn dat ze een Stadsbeiaard hebben! Een bordje met omschrijving erbij om de nieuwe smoes te verklaren. Hoe ver kun je zinken?

Het kan natuurlijk ook anders;
Geef de beiaardier een noodluik in de torenmantel, waar de brandweer bij kan met een hoogwerker. Oh, ja. Die is te laag! En komt niet zo hoog. En de beiaard klinkt dan nóg niet zoals een Stadsbeiaard zou moeten klinken.

Respect….
In het centrum is eigenlijk geen respectabele plek meer voor zo`n grote beiaard; de toren is niet langer geschikt bevonden en de omgeving heeft al zoveel luidsprekerlawaai, dat de beiaard beter vervangen kan worden door een kleiner klokkenspel. Dat kan hier verrassend goed werken. Een beiaard moet voluit kunnen klinken! De keuze is destijds gemaakt voor een stad met laagbouw. Waar kun je de beiaard straks nog voldoende ontspannen beluisteren zonder irritante verstoringen?

Ga maar zoeken.
Veel mensen beseffen blijkbaar niet dat de stad vele malen groter is dan het stukje waar de Stadsbeiaard te horen is. Een beiaard moet eigenlijk enkele vierkante kilometers ruimte om zich heen hebben, zonder hoogbouw en veel luisterplekken om tot zijn recht te komen. Nu hoor ik al mopperen dat de beiaard moet blijven… ik ken dat gevoel. Toch wil ik u vragen eens mee te kijken in Tilburg waar het óók kan en waar veel meer mensen de beiaard goed kunnen beluisteren, want daar gaat het tenslotte om.

Goirkese kerk Foto: John Geerts

Er is namelijk in Tilburg slechts één toren die gebouwd is als beiaardtoren, maar er geen heeft.
Zoekt u even mee?
In het gebied vanaf Tilburg Noord tot aan de spoorzone en vanaf Loven tot aan het twee-stedenziekenhuis; bijna allemaal laagbouw en erg veel groene pleintjes als luisterplaats. Ook zijn er bijna geen grote geluidsverstoorders zoals grote wegen. Het gebied is minstens 8 km2 groot. Waar tienduizenden mensen vanuit huis en tuin, samen met de vogeltjes de beiaard kunnen horen spelen. Hoe kun je het beter hebben? Uiteraard zullen er altijd tegenstanders zijn, maar dat heb je met alles.

Pluspunten:
De toren is pas gerestaureerd en heeft een immense ruimte in de klokkenkamer op 25 meter hoogte. Hier kan de beiaard hangen, maar nog liever in de Bovenlantaarn. De bovenlantaarn is op 40 meter hoogte boven de wijzerplaten.

In W.O.-2 was dit ook de grote uitkijkpost van de Landelijke Luchtbeschermingsdienst.
Die plek is ruim 3 keer zo groot als die op het Heike en kan gemakkelijk de beiaard herbergen. Ook voor het stokkenklavier én een oefenklavier is plek genoeg; zo groot als een groot woonhuis! De beiaardier zou hier bij wijze van spreken kunnen wonen. De locatie voldoet aan de ARBO- eisen wat de toegang betreft.
De kerk en toren zijn Rijksmonumenten en de kerk is de Eerste Neogotische kerk van Nederland. Tevens is het de oorspronkelijke kerk van de Zalige Peerke Donders. De toren dateert van 1938 en staat in het Museumkwartier.
Adres; Goirkestraat 68.
Je kunt hem googelen onder Goirkese kerk
Vooral op YouTube:  Goirkese kerk staan diverse mooie filmpjes en uitleg.

Helaas concentreren zowel de Gemeente, de beiaardcommissie als de beiaardier zich puur op de beiaard als instrument en de veiligheid van de beiaardier, maar wordt vooralsnog volledig voorbij gegaan aan de omgeving waardoor deze beiaard steeds meer geluidsweerkaatsingen geeft. Zo is vlak achter de hoogbouw de beiaard nog nauwelijks hoorbaar. Dat zal in de loop van de komende jaren met de hoogbouwactiviteiten alleen nog maar verder toenemen. Verplaatsen van de beiaard is dan ook in alle opzichten de beste oplossing. Hij staat er al wel ruim 50 jaar, maar kan zonder problemen vervangen worden door een alternatief. Ook in technisch opzicht is er nauwelijks een probleem.
Neem dan wèl een grote locatie, zonder hoogbouw in de omgeving. Hier is niet iedere wijk geschikt voor.

Wat een fantastisch idee, de beiaard op een plek die aan alle kanten beter zou voldoen. Als dit de oplossing is voor de vele geschetste problemen én voor het behoud van een goede, grote beiaard, een stad waardig, die vanuit zo’n plek qua geluid ook nog een buitengewoon groot deel van de stad bestrijkt met een goede klank, dan teken ik daarvoor.

Jammer dat dit negatieve stuk hier is geplaatst. Ik denk zonder overleg met de beiaardcommissie en de beiaardier!
Als deze Peter een beiaard wil in de Goirkese kerk moet ie daar maar hard voor gaan werken.

Geef een reactie