Over de hele wereld, maar vooral in Nederland, zijn mensen op steeds grotere schaal aan het delen. Je kunt andermans gereedschappen, kennis en zelfs auto’s lenen, andermans appartement huren, andermans bank beslapen, andermans tijd gebruiken. Je kunt carpoolen, kleren ruilen, fietsen delen, boeken weggeven. Zelfs overbodig voedsel wordt vandaag de dag geruild en weggegeven. Eigenlijk kan zowat alles anno 2014 worden gedeeld.
Waren we in de vorige eeuw nog volop bezig met het creëren van geluk in de individuele samenleving door steeds meer persoonlijk bezit. Allemaal een eigen huis, auto, wasmachine, koelkast. Zelfs zaken die we maar enkele keren per jaar nodig bleken te hebben bezaten we zelf. Hoeveel boormachines, hogedrukreinigers, naaimachines en andere specifieke gebruiksartikelen liggen er bij u al maandenlang werkloos in een kast en werden we daar nou eigenlijk beter van? Misschien dat het kunnen kopen of het bezitten van dergelijke zaken je even het gevoel van persoonlijke vrijheid en kortstondig geluk heeft gebracht.
‘Spullen zijn ballast, bezit maakt niet vrij’ werd er in een artikel in de Volkskrant al eens geschreven. ‘Het kost tijd dingen kwijt te raken. Het kost moeite te beseffen dat iets misbaar is.’ Eigendom is uit, delen is in. We zullen steeds minder naar de winkel gaan voor de spullen die we nodig hebben, zegt Lauren Anderson, pleitbezorgster van de ‘samenwerkende consumptie’. Alles is te leen, met internet als koppelaar.
Ontdekken we nu opeens dat het bezitten van een auto die we maar een uur per dag gebruiken, een boormachine die we maar vijf minuten per maand gebruiken, of een uitgelezen boek dat in de zoveelste doe-het-zelf-boekenkast verdwijnt helemaal niet zo efficiënt blijken te zijn? Is dit een nieuw fenomeen wat voortvloeit uit de huidige wereldwijde crisis of beseft de mensheid plotseling dat het zo niet verder kan met deze hyperconsumptie?
Helemaal nieuw is het zeker niet. Wie van de ‘Generatie X‘ kan zich nog de jaren zestig of begin jaren zeventig herinneren? In die tijd werd ook alles gedeeld. Waren de mensen toen slimmer of ontstond dit alles louter uit schaarste? Een automobiel in de straat, waarbij een vriendelijke buurman tegen een kleine vergoeding altijd klaarstond om jou en je familie ergens heen te brengen. Een zwart/wit televisietoestel waar we met alle kinderen uit de buurt gezellig op woensdagmiddag onder het genot van een glaasje ranja het populaire kinderprogramma “Het Koerhuis van Papa Wirrewarre” keken. Het lenen van een keukentrapje of een kopje suiker als er onverwachts een suikertante op visite kwam. Het bijschrijven van de broodnodige boodschappen in het huishoudboekje bij de plaatselijk grutter als het huishoudgeld van de afgelopen week niet toereikend bleek te zijn.
Waren dit zomaar spontane, sociale oplossingen die het leven dragelijker maakten in een tijd waarin nog niet alle welvaart voor iedereen was weggelegd of waren de mensen in het verleden zich wat meer zelfbewust? Een ding is zeker: er waren heel wat meer intermenselijke contacten en iedereen stond meer voor elkaar klaar.
We staan nu aan de vooravond van een gigantische bezuinigingsoperatie, de terugtrekkende overheid, de zogenaamde participatiesamenleving. Vanaf 1 januari 2015 zullen we weer meer dan ooit als buurtbewoners, familie en vrienden noodgedwongen op elkaar worden aangewezen. Laten we hier bij de kennis van de ‘Generatie X’ uit het verleden zien als kansen voor de toekomst. Hierin kan het delen van spullen, kennis, tijd en zorg enorm toe bijdragen. Het kan er naar leiden dat je in contact komt met mensen die je anders niet zou leren kennen. Ben nou eens eerlijk, had je anders ooit bij je hulpbehoevende overbuurman aangebeld, als het niet was om even dringend een fiets te lenen?
