Jantine Schuit is benoemd tot hoogleraar op het terrein van Health, Behavior and society bij de Tilburg University. Op 30 november 2018 houdt ze op haar inaugurale rede waarmee ze het hoogleraarschap aanvaardt. De rede gaat over gedragsverandering door ongezond leefpatroon.
De volgende vragen komen ter sprake: “De zorgkosten rijzen de pan uit. Dat heeft onder meer te maken met ons eet-, rook- en beweeggedrag. Voorspellingen laten zien dat ons ongezonde leefpatroon leidt tot een sterke toename van zieke mensen met hart- en vaatklachten, diabetes of kanker. Hoe kunnen we ons gedrag veranderen richting gezonder leven en wat zijn belemmerende factoren?”
Het is zeer actueel thema, dat ook aansluit bij het onlangs gelanceerde Nationale Preventie Akkoord. Tevens wordt tijdens de oratie het zogeheten Healthy Campus project gestart, waarvan professor Jantine Schuit een van de initiators is.
Verandering ongezond gedrag
Het omturnen van ongezond gedrag is niet eenvoudig. Kijk maar naar mensen die willen stoppen met roken. Mensen zitten vaak vast in hun leef- en eetpatroon. En het is des mensen eigen om eerder bevestiging te zoeken in hun huidige gedrag dan op zoek te gaan naar gezondere keuzes.
Aanpassing ook in omgeving
Schuit laat zien dat interventies om ongezond gedrag ten goede te keren, niet alleen gericht moeten zijn op het individu maar ook op de omgeving waarin mensen leven, werken en spelen. Concreet: hoe organiseren we een wijk zo dat kinderen meer buiten spelen? Hoe stimuleren we actief vervoer naar school door het aantrekkelijker te maken? Kan prijsbeleid de consumptie van groenten en fruit bevorderen? Hoe krijgen we mensen aan het fietsen i.p.v. in de auto te stappen? Hoe betrekken we de burger bij het ontwerpen van gezondere buurten?
Sterke tweedeling
Schuit zoekt naar effectieve manieren om lichaamsbeweging en een gezond dieet te bevorderen, met name voor mensen in achterstand posities. Er is namelijk een sterke tweedeling tussen geschoolden en minder geschoolden. De laatsten leven ongezonder, hebben een lagere levensverwachting, en hebben meer moeite om voor de gezondere keuzes te gaan, omdat de omgeving waarin zij leven hier niet toe uitdaagt.
Levensverwachting
De sociaal-economische positie heeft dus duidelijk invloed op gezondheid en welzijn. In Nederland is de algemene levensverwachting van laaggeschoolden ongeveer 6 á 7 jaar lager dan mensen met een hogere opleiding. Kijken we naar de gezonde levensverwachting dan is dat verschil maar liefst 14 jaar ten nadele van de laaggeschoolden. Om die kloof te dichten zijn er juist voor die groep extra maatregelen nodig die lichaamsbeweging en een gezonder dieet stimuleren.
Jong geleerd
Schuit benadrukt het belang van actie op zeer jonge leeftijd. Jong geleerd is oud gedaan. Het op jonge leeftijd beginnen met gezonde leefstijl heeft levenslange gevolgen voor de gezondheid. Daarnaast is het van belang om gezond gedrag te stimuleren juist op die momenten in het leven waar er sociale of biologische veranderingen optreden, bijvoorbeeld tijdens de adolescentie, of bij het krijgen van de eerste baan.
Jantine Schuit (1964, Nijkerk) studeerde gezondheidsvoorlichting en huishoud- en consumentenwetenschappen aan Wageningen University.
Daar promoveerde ze in 1997 op het effect van een bewegingsprogramma op risicofactoren voor hart- en vaatziekten bij ouderen. Daarna werkte ze bij verschillende centra van het RIVM, laatstelijk als hoofd van het centrum Voeding, Preventie en Zorg.
Sinds 2007 tot aan haar benoeming in Tilburg bekleedde ze de leerstoel Gezondheidsbevordering en Beleid aan de VU te Amsterdam.
