Luuk Koelman: “Echt nieuws gaat over duiding van het nieuws”

Luuk Koelman is al jaren columnist, bij veel treinreizigers bekend van zijn columns in de gratis krant Metro. “Ik ben dus géén journalist, zoals sommige lezers denken, dus ik hoef geen wederhoor toe te passen. Dat hoeft een columnist niet.” voegt Luuk meteen toe. “Mijn eerste column schreef ik in 1998 of 1999. Ik werkte voor een reclame-bureau, en met dat bedrijf ging het helemaal niet goed. Op een morgen werden alle medewerkers naar de centrale hal geroepen, de directeur stond op een soort balustrade zodat iedereen hem goed kon zien en horen. Hij had besloten dat alle mensen die bij de afdeling ‘vormgeving’ zaten, voortaan bij de drukkerij gingen werken. Buiten stond een bus klaar om die mensen daar meteen naartoe te brengen. Dus spullen pakken en wegwezen. Alle anderen bleven beduusd achter en ik vond het zo absurd, dat ik besloot hierover naar de Volkskrant te schrijven.

De Volkskrant had destijds de rubriek ‘NL’ over typisch Nederlandse onderwerpen. Ik had verwacht dat het wel een paar weken zou gaan duren en dat mijn verhaal op een grote stapel zou belanden, maar dat gebeurde niet. Het werd direct geplaatst. Het is nog een hele rel geworden met het reclame-bureau en advocaten en zo.”

“Metro bestond toen net en met dit verhaal besloot ik me aan te melden als columnist. Ik werd direct gebeld en uitgenodigd voor een gesprek. Ik kon meteen beginnen; eerst eens per twee weken en op wisselende dagen, maar al gauw werd dat elke week met uiteindelijk een vaste dag. Sinds 2000 is Panorama daar bij gekomen en later ook een column voor WebWereld, de nieuwssite voor IT-ers. Ik weet niks van computers, maar dat is niet nodig. Het gaat er om dat je een originele insteek kiest en daar over schrijft. Als columnist moet je een niche bedenken en daar over schrijven, anders is de kans nihil dat je gepubliceerd wordt.”

“Ik ben in 2000 zzp-er geworden, dus nu al weer 13 jaar bezig als zelfstandig broodschrijver. Verder geef ik gastcolleges ‘columns schrijven’ aan de Hogeschool Utrecht, Fontys Hogeschool Journalistiek te Tilburg en de Hogeschool van Amsterdam. Ook schrijf ik columns voor congressen, dat is best lastig want het maakt heel veel uit op welk tijdstip je geprogrammeerd bent. Ik had eens een congres over betaalsystemen in de geestelijke gezondheidszorg, waar ik op maandag om 9 uur een column moest voordragen. Ik had een column geschreven over dr. Phil, die alle problemen in een kwartier oplost. Niemand snapte de clou en ze zaten me een beetje verdwaasd aan te kijken. Op vrijdagmiddag is dat heel anders, dan hebben mensen meer zin in wat humor. Columnist zijn is een luxe; ik mag doen wat ik wil. Ik heb er geen hoger doel mee, maar het is fijn als je je ergens aan ergert, dat schrijft makkelijker. Mensen vinden mijn columns goed als ze het ermee eens zijn en slecht als ze het oneens zijn. Ik vind een column goed als die aanzet tot nadenken, als er een originele gedachte in zit, als ie schuurt en prikkelt.”

“Wat is nieuws volgens jou?” “Echt nieuws gaat over duiding van het nieuws, niet alleen nieuwtjes rondstrooien zoals nu.nl doet. Nieuws moet je uitleggen, de achtergrond laten zien, vertellen waarom iets gebeurt. Je kent waarschijnlijk wel het credo: “De journalistiek is de waakhond van de democratie?” Daar houden weinig kranten zich nog mee bezig. Het gaat om snelheid, niet om accuratesse…”

“Weet je wat ik absurd vind? Bij de laatste verkiezingen hadden ze op TV bij ‘Nieuwsuur’ iets nieuws: een fact-checker! Dat kwam volgens ‘Nieuwsuur’ uit Amerika en zodra een verkiezingskandidaat een feit noemt, bijvoorbeeld dat er 400.000 werklozen bij zijn gekomen, dan gaat zo’n fact-checker meteen uitzoeken of dat feit echt klopt. Maar dat ís helemaal niet nieuw, vroeger had elke krant iemand die alle feiten natrok en de spelling van namen en dergelijke, dat was heel gewoon. Maar die mensen zijn het eerst ontslagen toen de kranten gingen bezuinigen. Terwijl feiten-check nu met internet veel makkelijker is dan toen. Maar ik zie wel een neerwaartse spiraal, kranten houden steeds minder abonnees over en ik vraag me echt af in welke krochten van de maatschappij dit eindigt.”

“En de Tilburgse media, doen die het goed volgens jou?” Luuk aarzelt: “Brabants Dagblad, dat is mijn krant niet, ik blader wel eens door het stadskatern, maar het kan mijn interesse niet echt wekken. Als ik echt iets wil weten, wordt het een combinatie van Tilburgers en het Brabants Dagblad. Wat betreft het internationale nieuws, als ik het vergelijk met de Volkskrant, die kwaliteit halen ze niet, de Volkskrant is zo veel beter geschreven. En ook de foto’s… ik wil niet zeggen dat het kiekjes zijn die het Brabants Dagblad heeft, maar het niveauverschil is erg groot.

“Het Stadsnieuws, dat is een advertentie-ding. De Tilburgse Koerier blader ik af en toe door voor de agenda, maar als het er niet zou zijn, zou ik het niet missen. De Spint vind ik wel leuk om te lezen, maar het is natuurlijk geen nieuws. Wel een leuk blad. “Je mag best op Tilburgers.nl schieten, hou je niet in.” probeer ik. Luuk: “Voor alleen Tilburgs nieuws doen jullie het echt goed. Jullie leggen uit, de kwaliteit is hoog en duidelijk geschreven. Eigenlijk niet veel op aan te merken. Jullie werken met alleen vrijwilligers? Niet slecht.”

“Verder kijk ik af en toe naar Omroep Brabant, maar dat is bijna kapot bezuinigd. Ze hebben nu heel veel herhalingen en veel minder programma’s. Er is een tijdje een zender geweest, een jaar of zes geleden, dat was bijna cult! Geen idee meer hoe die zender heette, maar de laatste keer dat ik het zag, hadden ze een interview met Hans Smolders van anderhalf uur, heel bizar!” Enig Googelen leert dat dit Regio TV moet zijn geweest.

“En Lott, sinds kort Omroep Tilburg?” Luuk: “Tja, die staan ergens achteraan op kanaal 47 ofzo, zo ver zap ik meestal niet.” En Schuimt, het nieuwe debatpodium?” Luuk: “Dat vind ik wel een hoge inzet. Het zijn aardige mensen en ik heb er twee columns voorgelezen, oude hoor, ik ga daar niet speciaal voor schrijven, maar een nieuwe debatsite? Dat zie ik niet gebeuren. Maar Ralf Bodelier, met zijn Wereldpodium, die doet het heel goed. Hij weet mensen te strikken, echt grootheden, Femke Halsema is een keer geweest, en het is knap georganiseerd. Dat is veel meer een debatpodium dan Schuimt. Het is wel jammer dat ook zij niet de rest van de Tilburgers bereiken, het zijn steeds dezelfde mensen die er komen. Jan met de Pet komt er niet.”

“Hoe moet het anders? Wat moet er in de media veranderen?” Luuk: “Mensen lezen nu meer op internet, daar zijn kranten het slachtoffer van. Maar ik begrijp niet waarom de grote dagbladen, Volkskrant, NRC en dergelijke, niet met elkaar afspreken dat ze allemaal achter een betaalslot gaan op internet. Volgens zogenaamde ‘kenners’ werkt een betaalslot niet, maar je moet het allemaal tegelijk doen. Of misschien een vorm van micro-payment, zodat je op een of andere manier betaalt per artikel, 5 cent of zoiets. Ik heb geen idee of dat technisch mogelijk is hoor. Misschien moet het principe los gelaten worden dat je de hele krant moet kopen; waarom zou je niet alleen een bepaald deel, of een katern kunnen kopen? Vergelijk het met vlees vervangende producten voor vegetariërs… waarom moeten die op vlees lijken? Die mensen eten geen vlees, dus waarom zoek je niet naar een andere vorm? Zo moeten we ook af van de vorm van een krant op papier.”

“Een hele hoop nieuwssites gooien maar alles erop, een drek aan nieuwtjes die ze van elkaar overnemen. Dus overal kom je hetzelfde tegen. Er wordt niet meer geselecteerd. Kwaliteit is geen eis meer, het is alleen maar schermvulling. De waan van de dag, daar ben ik tegen. De NRC doet het wel goed. Hun website is meer een blog, die geheel los staat van de krant. Die redacteuren bloggen daar wat ze zelf tegen komen en interessant vinden, geheel anders dan wat in de krant komt. Dat is slim en origineel. Kranten die er een webshop bij hebben, dat staat wat armoedig. Volkskrant doet dat ook. Ik snap die kranten wel hoor, maar zouden ze beter niet kunnen doen.”

Visies uit de stad

Dit is het derde interview in een reeks van 13 over visies uit de stad, over de stad. Volgende week: Frank van Boxtel, taxi-chauffeur, over taxi’s en openbaar vervoer in Tilburg.

Eerder verschenen:
Frank Reestman: “Het Postkantoor is een sociale factor in een wijk”
Niek van den Broek: “Als iets in Tilburg lukt, lukt het overal!”