De ‘Maatwerkfabriek’ is een onderzoek van het Instituut voor Publieke Waarden (IPW), dat niet van achter een bureau wordt uitgevoerd, maar in de dagelijkse praktijk. Sterker nog: IPW heeft om die reden juist geen kantoor.
Het Tilburgse college van B&W (Burgemeester en Wethouders) heeft eind december 2015 aan het IPW gevraagd om in Tilburg onderzoek te doen aan de hand van 20 gevallen (casussen) waarin hulp werd gezocht voor het oplossen van problemen in het ‘sociale domein’. Met het sociale domein wordt bedoeld, het gehele terrein van inkomen, zorg, ondersteuning, onderwijs en hulpverlening. In de week van 13 februari 2017 werd het verslag van het IPW gepresenteerd aan het College.
Samen met de professionals op de werkvloer heeft het Instituut voor Publieke Waarden (IPW), geholpen om 20 bestaande, moeilijke cases vooruit te helpen of zelfs op te lossen. Juist door het creatief en vindingrijk toepassen van maatwerk en af te wijken van vaste gewoonten, niet eens de regels. Uit deze 20 voorbeelden zijn veel lessen getrokken, die in het verslag zijn beland, samen met aanbevelingen voor professionals en de gemeente.
Wonen is altijd goedkoper en beter. Het niet kunnen verkrijgen van een woning, of het (dreigen te) verliezen ervan, levert hoge maatschappelijke kosten met zich mee. Kinderen worden opnieuw uit huis geplaatst (40.000 euro per kind, plus 13.500 euro voor pleegzorg). Of ze komen onder toezicht te staan (8.900 euro). Mensen krijgen het advies om een beroep te doen op de maatschappelijke opvang (120 euro per dag), of melden zich gedwongen maar bij een verzorgingstehuis (150 euro per dag). Maar ook een slechte of ongezonde woning kan ertoe leiden dat mensen afhankelijk worden van zorg.
In 16 van de 20 huishoudens waren geldzorgen – schulden, of helemaal geen inkomen – het belangrijkste probleem, wat weer leidde tot andere problemen. Deze problemen ontstaan vaak omdat een uitkering wordt ‘opgeschort’ (de betaling wordt dan uitgesteld) of geweigerd, vanwege een (onterecht) vermoeden van fraude of een bewindvoerder die nalatig is geweest. Deze schulden leiden er weer toe, dat iemand bijvoorbeeld geen opleiding kan volgen en afmaken, om zo meer kansen op werk te krijgen. En waardoor iemand langer afhankelijk blijft van hulp.
Een ander obstakel blijkt te zijn, dat professionals vaak niet goed op de hoogte zijn van wat er kan of mogelijk is. Sommigen weten bijvoorbeeld niet hoe Bijzondere Bijstand moet worden aangevraagd. Of ze gaan er vanuit dat iets niet kan, zonder het werkelijk te weten.
Het rapport heeft een aantal heel concrete, heldere tips voor professionals die in het sociale domein werken. Onder andere dat het vrij voor de hand ligt om een mening te hebben over iemand, maar dat het vaak meer helpt om te vragen naar de reden, als een burger ‘iets doms’ heeft gedaan. En als iemand – om welke reden dan ook – ineens niet meer staat ingeschreven bij de gemeente, wil dat nog niet zeggen dat die persoon geen hulp meer nodig heeft. Hulpverleners trekken zich op dat moment terug, terwijl de problemen dan alleen maar groter zijn geworden.
In het kort: Juist als je je verdiept in de regels en bureaucratie, ontdek je dat er veel meer mogelijk is dan je had gedacht. Hou je aan de feiten: meningen moeten op feiten zijn gebaseerd en niet op een gevoel ‘dat het best anders zou kunnen zijn’. Ga direct aan de slag met schulden, want anders heeft alle andere hulp geen enkele zin. Wonen heeft, net als schulden oplossen, de prioriteit, want zonder goede, betaalbare woonruimte heeft andere hulp geen zin.
Ook voor de gemeente staan veel tips in het verslag van IPW.
Het verlenen van een urgentie voor een betaalbare woning moet bij ‘de Toegang’ worden geregeld, zodat er rekening kan worden gehouden met de omstandigheden van mensen en waarbij niet alleen op (vaak ouderwetse) regels wordt gelet, maar op wat nodig is.
Herkenbaar aan het label T-Aanpak.
* GGD* Loket Z
* MEE (Ondersteuning bij leven met een beperking)
* IMW (Sociaal Maatschappelijk werk)
* Werk & Inkomen.
Stop met huisuitzettingen vanwege een huurachterstand, want dat levert meer problemen en kosten op dan dat een tijdelijke huurachterstand kost.
Zorg dat schulden worden geregel en opgelost door professionals. Daarna kunnen vrijwilligers worden gevraagd om iemand te helpen met budgetteren en het bijhouden van de persoonlijke administratie.
Er is niet één generalist die van alles genoeg weet om direct toe te kunnen passen. Daar is het sociaal domein te omvangrijk voor. Daarom is een toegankelijke lokale kennisfunctie nodig. Maar wel een kennisfunctie die kennis inzet om oplossingen mogelijk te maken. Kennis om dingen onmogelijk te maken, is meestal voldoende voorhanden.
Stel een permanent maatwerkbudget beschikbaar, in het verlengde van de maatwerkroute. Dat budget zou vooral moeten verleiden om niet te denken dat dingen niet kunnen. De sport is om het budget niet te gebruiken. Maar omdat het er is, en het gebruikt kan worden, hoeft geen enkele creatieve oplossing vermeden te worden voordat hij bedacht is.
Recente reacties