Spreektekst van Nick J. Swarth tijdens de Je suis Charlie-bijeenkomst op het Pieter Vreedeplein, donderdagavond 8 januari. Nick J. Swarth was stadsdichter van Tilburg van 2005 tot 2007.
We staan hier om steun te betuigen aan de slachtoffers en nabestaanden van de aanslag op het satirisch magazine Charlie Hebdo in Parijs. Met als belangrijkste wapen potlood en pen hekelt Charlie Hebdo de hypocrisie. Er zijn mensen die menen dat Charlie Hebdo een islamofoob blad is. Maar het blad neemt iedereen op de korrel. Het blad hekelt elke vorm van hypocrisie en maakt daarbij geen onderscheid tussen geloven of gezindten.
Zulks is de traditie van de satire: het aan de kaak stellen van hypocrisie. En dat is een creatieve daad, hoe vreemd het sommigen ook in de oren mag klinken. In essentie is het ook een positieve daad, zelfs als dat niet door iedereen zo wordt ervaren. Natuurlijk irriteer je elkaar soms. Dat is inherent aan het spel. Welkom in de 21e eeuw.
Provoceren is binnen de westerse cultuur een traditie die zeker 200 jaar terug gaat. Het is al die tijd een instrument is geweest om te ageren tegen macht en gezag, staat en kerk. Kunnen bevragen, kritisch kunnen zijn, waarborgt de vrijheid. Dat zijn geen waarden waarmee extremisten, van welk geloof of welke gezindte dan ook, uit de voeten kunnen. Extremisten staan niet bekend om hun gevoel voor humor. Wie de waarheid in pacht heeft, gunt de ander geen ruimte. Wie die ruimte toch neemt, moet dat bekopen met de dood.
Wij moeten niet in dezelfde val trappen. De vrijheid van meningsuiting legt de verantwoordelijkheid bij ieder van ons. Wie stelt dat die vrijheid absoluut is, moet hem ook de ander gunnen. Dat is wezenlijk. Anders ben je net zo hypocriet als degene die je zegt te verfoeien.
Wie zegt: ‘Je Suis Charlie – Ik ben Charlie’, zegt dat hij dit onderschrijft. Extremisme is een vorm van tirannie. Zoals de verzetsstrijder en dichter Hendrik Mattheus van Randwijk schreef: “Een volk dat voor tirannen zwicht, zal meer dan lijf en goed verliezen, dan dooft het licht.”
In die geest staan wij hier. Wij weigeren te zwichten voor tirannen. Wij willen lijf en goed behouden. Wij zorgen dat het licht blijft branden.
