Elke stad en elk dorp werkt samen met andere gemeenten. En niet alleen binnen de provincie, maar ook in kleinere, regionale samenstellingen. Het aantal deelnemende gemeenten verschilt per regeling en elke regeling heeft een ander doel. Alle regelingen waar de gemeente Tilburg aan meedoet, 15 in totaal, staan in het Register van Gemeenschappelijke Regelingen Tilburg.
Een update van de afdeling Juridische Zaken van de gemeente Tilburg:
Het register dat momenteel op overheid.nl staat dateert van 18 juli 2013 en is op 22 augustus 2013 gepubliceerd op overheid.nl. Dit gepubliceerde register is actueel. Het register wordt aangevuld en opnieuw gepubliceerd nadat een nieuwe of gewijzigde gemeenschappelijke regeling bekendgemaakt is gemaakt. Onlangs zijn er twee nieuwe c.q. gewijzigde gemeenschappelijke regelingen aangegaan, te weten:
- Gemeenschappelijke regeling Regio Hart van Brabant: dit betreft een wijziging van de bestaande regeling. De wijziging is vastgesteld in algemeen bestuur regio Hart van Brabant op 1 december 2014. Met deze regeling hebben diverse gemeente ervoor gekozen de uitvoering van de bovenlokale Jeugdhulptaken (artikel 2.8 lid 1 en 2 van de Jeugdwet) gezamenlijk te organiseren.
- Gemeenschappelijke regeling GGD Hart voor Brabant: dit betreft een nieuwe regeling (de voorgaande regeling is ingetrokken) die op 18 december 2014 is vastgesteld door het dagelijks bestuur van de GGD Hart voor Brabant. Met deze regeling dragen de gemeenten aan de GGD de uitvoering op van de gemeentelijke taken die worden genoemd in de Wet publieke gezondheid en van de toezichtstaken die worden genoemd in de Wet kinderopvang en kwaliteitseisen kinderopvang.
Per 1 januari 2015 dient een gemeenschappelijke regeling niet meer in het gemeenteblad te worden gepubliceerd maar in de digitale Staatscourant. Helaas zijn er momenteel problemen met de applicatie die ervoor zorgt dat een bekendmaking kan worden gepubliceerd. Dit is een applicatie die door het landelijke KOOP (Kennis- en Exploitatiecentrum Officiële Overheidspublicaties) wordt beheerd. Nadat dit alsnog is gebeurd, vindt ook publicatie plaats op overheid.nl.
Gemeenschappelijke Regelingen waaraan Tilburg meedoet zijn: Diamantgroep, GGD, RAV (Regionale Ambulance Voorziening) en de Veiligheidsregio. Ook de Regio Hart van Brabant (voorheen ROM – Regionaal Overlegorgaan Midden-Brabant) is een gemeenschappelijke regeling. Hierin werkt een aantal gemeenten (Dongen, Gilze en Rijen, Goirle, Heusden, Hilvarenbeek, Loon op Zand, Oisterwijk, Tilburg en Waalwijk) samen. De Regio Hart van Brabant werkt vervolgens weer samen met onderwijsinstellingen en ondernemers: dit gebeurt in Stichting Midpoint Brabant (voorheen: De Ideale Connectie). Daarnaast kent de gemeente andere samenwerkingsverbanden, zoals BrabantStad: het stedelijk netwerk van vijf grote Brabantse steden (Breda, Eindhoven, Helmond, ‘s-Hertogenbosch en Tilburg) en de provincie Noord-Brabant.
De Wet gemeenschappelijke regelingen (Wgr) is een Nederlandse wet die dateert van 20 december 1984, waarin samenwerkingsverbanden worden geregeld tussen overheden zoals gemeenten, provincies en waterschappen. In 1950 trad de eerste Wet Gemeenschappelijke Regelingen (WGR) in werking. Vanaf die tijd is er kritiek op de wet geweest. De kritiek richt zich vooral op het gebrekkige democratische gehalte van een samenwerkingsverband. Besluiten worden in een WGR regeling immers door een orgaan genomen, dat niet rechtstreeks gekozen is. Vanwege deze kritiek en vanwege het feit dat er steeds meer Gemeenschappelijke Regelingen bijkomen, is de wet met ingang van 1 januari 2015 opnieuw aangepast.
Gemeenschappelijke regelingen zijn handig om nieuwe taken uit te voeren, zoals de Jeugdzorg, de persoonlijke verzorging (wmo) en ook de Participatiewet die sinds januari 2015 de verantwoordelijkheid van de gemeenten zijn geworden. Vooral kleinere gemeenten hebben niet de mogelijkheid om alle zorg te bieden die nodig is, zoals bijvoorbeeld specialistische hulp en opvang van mensen met een geestelijke aandoening. Regionale samenwerking kan hiervoor een oplossing bieden.
De kritiek dat deze gemeenschappelijke regelingen niet transparant genoeg zijn en dat er belangrijke beslissingen worden genomen door besturen die niet rechtstreeks door burgers zijn gekozen, is ook met grote regelmaat in de Tilburgse gemeenteraad te horen. Via moties (voorstellen) hebben raadsleden al vaker geëist dat zij meer controle krijgen op de samenwerkingsverbanden van de gemeente en de beslissingen die er worden genomen. Voorlopig komt de invloed nog niet verder dan inzage in de agenda en begroting en daar een mening over geven. Beslissen kan de gemeenteraad (nog) niet omdat ook andere gemeenten (en organisaties) erbij betrokken zijn.
Ondanks dat de wet Gemeenschappelijke Regelingen is aangepast zodat gemeenteraden meer controle erop kunnen krijgen, is de kritiek nog niet verdwenen. Tweede Kamerlid Gerard Schouw (D66) heeft via een artikel op Binnenlands Bestuur laten weten dat volgens zijn partij het aantal Gemeenschappelijke Regelingen flink in aantal moet worden teruggebracht. Daarnaast moeten kleine gemeenten sneller fuseren. “Gemeenten zullen sneller moeten gaan fuseren. Dat zal niet bij iedereen goed vallen, maar het is onvermijdelijk. Als je bijvoorbeeld naar de gemeente De Marne kijkt, die heeft momenteel 37 gemeenschappelijke regelingen. Op een inwonertal van slechts tienduizend is dat echt te veel. Je moet dan concluderen dat De Marne niet zelfstandig kan blijven bestaan en moet herindelen. Ik denk dat dat voor alle gemeenten geldt waarbij 65 tot 75 procent van de beslissingen buiten de raad wordt gemaakt.”
Ton Wilthagen, hoogleraar arbeidsmarktbeleid en arbeidssocioloog, merkte in een interview op Tilburgers.nl van maart 2013 al op, dat regio’s steeds belangrijker worden terwijl de landelijke overheid zich steeds meer terugtrekt. “In Tilburg wordt gesproken over de ‘enabling region’: de regio die mensen en bedrijven ondersteunt en faciliteert op alle vlakken. Op landelijk niveau gebeurt er tegenwoordig naar verhouding weinig. De regio is een bijzonder niveau dat niet in de Grondwet staat als bestuursniveau, zoals provincies en gemeenten. Vroeger kenden we alleen VVV-regio’s. Nu ook arbeidsmarktregio’s. De toekomst is het Europa van de Regio’s, waarbij we de grenzen van die regio’s niet moeten willen definiëren, daar moet je niet te strikt mee omgaan.”
Vijverberg Juristen, een organisatie van juristen die gespecialiseerd zijn in bestuursrecht, heeft voor raadsleden en ‘gewone burgers’ de regels van de nieuwe WGR op een rijtje gezet en geeft daarbij ook wat ‘gereedschap’ en tips om meer controle te krijgen en te houden.
Bronnen: Wikipedia | Vijverberg Juristen | Binnenlands Bestuur |