Srebrenica Community Center, van droom naar werkelijkheid

Wat in april 2015, tijdens de organisatie van het eerste Srebrenica Wave Festival, begon als droom van Muamer Čivić, een van de bandleden van de Bosnische band Afera, wordt eindelijk werkelijkheid.

Het multifunctioneel cultureel centrum ‘Pivnica’ gaat van start in een oude brouwerij midden in het centrum van de Bosnische stad. Het moet een creatieve plek gaan worden door de kracht van onderop voor alle inwoners van Srebrenica en omgeving. Het centrum zal in de toekomst ruimte gaan bieden voor het organiseren van diverse culturele activiteiten die de sociale samenhang in Srebrenica versterken.

Een plek waar mensen hun talenten en vaardigheden kunnen ontwikkelen en verbeteren zodat er een beter economisch toekomstperspectief ontstaat.

Zo zal er in het centrum allereerst een poppodium, repetitieruimtes voor bandjes en een informatiebalie voor toeristen worden gerealiseerd. Alle verdere ideeën voor de doorontwikkeling van dit centrum mogen van onderop door de inwoners van Srebrenica worden ingebracht.

De drie muzikanten Muamer Čivić, Miroslav (Mix Mikš) Andrić en Adel Hrustic van de Bosnische band Afera zijn de kwartiermakers van dit project. Dit is het resultaat van een jarenlange intensieve samenwerking met diverse Tilburgse organisaties waaronder de belangrijkste kartrekker PortAgora, Centrum voor Europese Samenwerking en diverse partners in en rond Srebrenica.

Jan van Esch, directeur van PortAgora was onlangs met een delegatie in Srebrenica. Deze delegatie bestond uit zowel Bosniërs als Nederlanders. Ter plaatse spraken zij met de nieuwe burgemeester, Mladen Grujičić en het lokale bestuur over de aankoop van het gebouw ‘Pivnica’ en de grote behoefte aan een sociaal multicultureel centrum voor de inwoners van de stad Srebrenica. Hierna is op maandag 11 september 2017 door de gemeenteraad van Srebrenica besloten om de voormalige brouwerij ‘Pivnica’ aan te kopen en voor 20 jaar beschikbaar te stellen als multifunctioneel cultureel centrum.

Hiervoor legt de gemeente Srebrenica 65.000 euro op tafel voor de aankoop van het pand en zal PortAgora drie jaar lang 10.000 euro inbrengen voor de renovatie van dit zwaar verpauperde gebouw. De Gemeente Tilburg stelde al eerder 125.000 euro subsidie beschikbaar aan PortAgora voor de diverse projecten in Srebrenica via ‘Een wereld te Winnen’.

Fons van Iersel, een van de oprichters van het vroegere Noorderligt, gaat zorgen voor een duurzaam projectplan en ook Gerdien Visser, Yannick van de Peppel en Raf Jansen van de Tilburgse Rockacademie samen met de Rockacademie van Mostar gaan een bijdrage leveren aan de realisatie van dit bottom-up initiatief.

Srebrenica in een notendop

Srebrenica, (of wel: Zilverstad), is een gemeente in Bosnië en Herzegovina gelegen aan de rivier Guber in de regio Vlasenica. Het werd gesticht als nederzetting door de Romeinen, die in de Guber-vallei zilver ontdekten. Maar Srebrenica is in Nederland beter bekend als de plaats waar tijdens de Bosnische burgeroorlog (1992-1995) het Nederlands infanteriebataljon Dutchbat was gestationeerd. Dutchbat stond onder commando van de Verenigde Naties en maakte deel uit van de UNPROFOR vredesmacht.

Srebrenica is ook de plaats waar in 1995 tijdens de Bosnische burgeroorlog duizenden moslimmannen de dood vonden. Deze gebeurtenis met de voorgeschiedenis ervan staat bekend als de val van Srebrenica. Voor de oorlog kende de stad Srebrenica met ruim 34.000 inwoners een bloeiende economie. Vooral toerisme vanwege de zeven geneeskrachtige bronnen en de industrie van vele mineralen en hout waren de voornaamste inkomstenbronnen in deze regio. Veel houten meubels die in het voormalige Joegoslavië werden verkocht waren afkomstig uit Srebrenica.

Echter na het einde van de Bosnische burgeroorlog ruim 20 jaar geleden heeft om diverse reden de economische ontwikkeling praktisch stil gestaan. Wat als resultaat heeft dat veel mensen, vooral jongeren weg trekken uit Srebrenica, wegens een gebrek aan toekomstperspectief. Op dit moment heeft Srebrenica nog slechts 4.000 inwoners en hierdoor staat ongeveer 80 procent van de huizen in de stad leeg. Een belangrijke reden voor PortAgora om te investeren in deze gemeenschap en om er samen met de inwoners van Srebrenica ‘bottum-up’ voor te zorgen dat deze stad niet gaat vervallen in een perspectiefloze ‘Spookstad’.

Eerdere projecten van PortAgora in Srebrenica: 

In het voorjaar van 2015 hebben partners van PortAgora in Tuzla, met name ‘NGO Bridge’ besloten om zich te focussen op de regio Srebrenica. Een belangrijke reden hiervoor is dat er twintig jaar na de val van Srebrenica nauwelijks tot geen economische vooruitgang is geboekt in deze regio. Jongeren zijn de stad ontvlucht en houden zich op in steden als Sarajevo en Tuzla op zoek naar een baan. Omdat er in Tuzla goede ervaringen zijn opgedaan met het opzetten van studentenbedrijven en ondernemerschap in het beroepsonderwijs heeft Bridge ervoor gekozen om dezelfde strategie toe te passen in Srebrenica. Dat heeft ertoe geleid dat PortAgora de aangevraagde middelen voor het werk van Bridge in Srebrenica heeft besteed.

In 2015 was het 20 jaar geleden dat Srebrenica onder de voet werd gelopen, waarbij de meeste mannen het niet hebben overleefd. Samen met lokale partners, WSA, IFS Emmaus en Bridge heeft PortAgora meegewerkt aan het eerste Srebrenica Wave Festival. Een zevendaags evenement waarbij jongeren uit de regio samen met tientallen Europese jongeren in diverse workshops hebben gewerkt aan een toekomstplan voor Srebrenica.

Een van de resultaten is de oprichting van het Internationaal Jongeren Platform BETNET. Deze nieuwe organisatie van, voor en door jongeren heeft zich ten doel gesteld om in de komende drie jaar zoveel mogelijk banen en opleidingen te realiseren in Srebrenica. Ze worden daarbij gefaciliteerd door diverse organisaties – waaronder PortAgora – die reeds ruime ervaring hebben in het opzetten van maatschappelijke projecten in de Balkan. Het congres van BETNET in de zomer van 2015 heeft direct geresulteerd in het creëren van de eerste baan.

De bandleden van Afera, bestaande uit twee Moslims en twee Serven spelen een belangrijke voorbeeldrol voor de huidige generatie in Oost-Bosnië. PortAgora heeft deze band in 2015 naar Festival Mundial gehaald om hun boodschap internationaal te laten vertolken en om ze in eigen land meer aanzien te geven met deze buitenlandse ervaring.

Een uniek project in 2015 was de terugkeer van zeven Brabantse veteranen naar Bosnië. Twintig jaar geleden dienden zij tijdens VN missies in Bosnië. Twee van hen waren getuige van de val van Srebrenica met Dutchbat 3 in 1995. PortAgora heeft deze reis laten verfilmen, wat heeft geresulteerd in een boeiende documentaire waarin de veteranen terug gaan in hun herinneringen en waarbij ze onomwonden vertellen over de gevolgen die de vredesmissie heeft gehad in de jaren daarna. Een zeldzame ontmoeting met de Moeders van Srebrenica maakt deze film tot een uniek document. Met de Kennismakerij in de Spoorzone zal deze documentaire vanaf 2016 worden ingezet bij onderwijsprojecten in Tilburg en internationaal als middel voor verzoeningsprocessen met name in de Verenigde Staten.