Tilburg in 2040: Social Innovation en “de gemeente zet de koffie”

Een bijzondere raadsvergadering was het zeker, maandag 18 juni. In plaats van zeven wethouders, zaten er acht geleerden achter de collegetafel. Niet eerder hadden niet-raadsleden een actieve rol in de raadsvergadering en mochten zij met voorstellen (moties) komen waarover (alleen) raadsleden gingen stemmen. De raadsvergadering ging geheel over Tilburg in 2040 en deze acht ‘expeditieleiders’ hadden in opdracht van de raad, elk een deel van het onderzoek gedaan om met toekomstplannen te komen.

De expeditieleiders waren Philip Eijlander, rector magnificus van Tilburg University, Ton Wilthagen, hoogleraar arbeidsmarkt, Ton Wagemakers, cultuursocioloog, Roel In’t Veld, hoogleraar bestuurskunde en duurzaamheid, Cyrille Fijnaut, criminoloog en hoogleraar rechtsvergelijking, Bert van Helvoirt, ondernemer en innovator, Johan Dunnewijk, directeur WonenBreburg, Erna Hooghiemstra, lector jeugd, gezin en samenleving en Peter Struik, directeur van Fuji. Elk van hen gaf in vijf minuten een uitleg van zijn onderzoek en de voorstellen die zij deden aan de raad.

Onderwijs en Kennisstad

Philip Eijlander beet het spits af, met een motie voor een Onderwijslab. Dit onderwijslab moet ervoor gaan zorgen dat verschillende typen onderwijs en de arbeidsmarkt beter op elkaar aansluiten. Ook moet dit onderwijslab gaan zorgen voor bijscholing van docenten, voortijdig schoolverlaten tegengaan en projecten, evenementen en activiteiten gaan organiseren voor het onderwijs, met één keer per jaar een Onderwijscongres, waarmee Tilburg dé Onderwijsstad van Nederland zal zijn.

Ondernemende stad

Ton Wilthagen bracht drie voorstellen op tafel om de arbeidsmarkt te verbeteren en ondernemers te steunen. Zo moet het onderwijs beter aansluiten op de behoefte van bedrijven in Tilburg: “Jongeren moeten we op een goede manier kennis laten maken met beroepen in de techniek en het onderwijs, zodat zij daar goed geinformeerd een keuze in kunnen maken.” waarmee hij aansloot op het voorstel van Philip Eijlander.

Ook stelde hij voor dat mensen die nu geen baan hebben, gescreend gaan worden voor een baan in de logistiek, omdat hij in deze branche voor tekorten vreest. De reactie van wethouder Roel Lauwerier, verantwoordelijk voor ‘Logistics City‘ reageerde hier positief op: Productiewerk verplaatst zich makkelijk naar landen met lage lonen. Het zou dus zomaar kunnen dat als Nederland een lage-lonenland wordt, dat het produciewerk weer terugkomt; je weet het niet. Met logistiek heb je dat probleem niet, spullen moeten altijd van A naar B.”

De derde motie van Ton Wilthagen gaat over ‘MKB United’, een samenwerking van MKB met onderwijs en overheid en het belang van het Midden- en Kleinbedrijf voor de arbeidsmarkt. Deze motie werd unaniem aangenomen door de raad.

Ook de TVP had een motie ingebracht, namelijk om ervoor te zorgen dat alle betaalde voetbalclubs (BVO’s) in Brabant gaan samenwerken met als thuisbasis een nieuw te bouwen voetbalstadion. Hoewel Loes Dielissen (TVP) beaamde dat het voorstel serieus was bedoeld, wekte het veel hilariteit bij raadleden en wethouders, waarop Auke Blaauwbroek (wethouder sport) reageerde met: “Als er een nieuw stadion nodig zou zijn, dan graag in Heusden!” zinspelend op de vorige wethouder, Jan Hamming, die daar sinds enkele maanden burgemeester is.

Attractieve stad

Ton Wagemakers had zich beziggehouden met cultuur en bracht één motie in. Hij wil een Kermislab oprichten in de Koepelhal in de Spoorzone, als onderdeel van de Tilburgse Kermis, om zo de kermis en podiumkunsten met elkaar te mengen. Het idee werd eerst niet zo goed ontvangen door de raad, met name omdat er voor vier jaar een bedrag van €400.000,- werd gevraagd. Maar nadat dit onderdeel uit het voorstel was geschrapt, haalde het alsnog een nipte meerderheid, dankzij D66, PvdA, GroenLinks en de SP.

Regionale stad

Roel in’t Veld en Bert van Helvoirt hadden zich bezig gehouden met Tilburg als regiostad. Het toverwoord in de eerste motie is ‘Social Innovation’, volgens Roel in’t Veld hét unieke ‘product’van Tilburg, waarbij het er om gaat dat mensen uit verschillende sectoren gaan samenwerken. Hij lichtte toe: “Sociale innovatie is nodig om samenhang te krijgen in de samenleving. Het is niet op te leggen maar komt uit de haarvaten van de Tilburgse samenleving. Het is van belang dat Europa bezig is wakker te worden op dit vlak. Voor Tilburg liggen hier gouden kansen.”

De motie ‘Pathfinders’ van Bert van Helvoirt sluit daar naadloos op aan en is vooral praktisch. Deze motie roept op om mensen en ondernemingen vooral niet te hinderen met regels, maar hen de ruimte te geven om initiatief te nemen. Bovendien vraagt de motie om het project ‘Pathfinders’ tijdelijk te vestigen in de Spoorzone. De VVD, bij monde van Cécile Franssen, was erg enthousiast over de minimale rol voor de gemeente: “Laat mensen het zelf doen, de overheid mag dan koffie zetten” vond het te ver gaan om nu al vast te leggen dat dit project in de Spoorzone zou komen. Dit wekte de reactie van Spoorzone-wethouder Marieke Moorman: “Ik ben verbaasd over de reactie van de VVD. U vraagt steeds om reuring en tijdelijk gebruik in de Spoorzone. Dit is nou juist een project dat interessant is om te onderzoeken.” Deze opmerking trok ook de VVD over de streep om de motie aan te nemen.

Geborgen en ontvankelijke stad

Johan Dunnewijk had een kort filmpje laten maken om te laten zien dat mensen in gemêleerde wijken willen wonen, maar wel in herkenbare, homogene buurten, die niet ingedeeld zijn op basis van inkomen of leeftijd, maar op basis van leefstijl.

De motie die erbij hoorde deed een discussie oplaaien over in hoeverre je mensen in een buurt of wijk kunt ‘dwingen’, maar dat was niet de bedoeling. Johan Dunnewijk lichtte toe: “Mensen maken eigen keuzes. Voorkeuren veranderen ook. Maar toen ‘de markt’ nog alles vrat en alles wat we bouwden wel verkocht werd, hebben we te weinig nagedacht over woonvoorkeuren van mensen.”

Zorgzame stad

Erna Hooghiemstra heeft onderzoek gedaan naar de toekomst in de zorg en heeft twee voorstellen ingebracht. De eerste motie pleit voor een ‘vrijwilligerswerkplaats’ om vrijwilligers en niet-professionals te laten samenwerken met professionele zorgverleners. Bovendien, en daar gaat haar tweede voorstel over, ziet zij kansen voor technologie in de zorg, om mensen beter te kunnen helpen. Ze zegt hier over: “Social Innovation moet je doen in de praktijk. De vrijwilligerswerkplaats is expliciet geen praatclub. Mensen staan te trappelen om echt aan het werk te gaan.”

GroenLinks heeft op het onderwerp ‘zorg’ zelf ook een motie ingebracht; deze partij wil kinderen uit groep acht van de basisschool laten meehelpen in de zorg, in de vorm van vrijwilligerswerk, zodat zij leren dat iedereen verantwoordelijk is voor de zorg. Marcel van den Hoven (CDA) reageerde: “Laat kinderen alsjeblieft kind zijn.” Deze motie haalde geen meerderheid, want kinderen van 12 jaar inzetten in de zorg ging de meeste raadsleden te ver.

Veilige stad

Cyrille Fijnaut heeft zich bezig gehouden met de veiligheid van Tilburg, en hij lichtte toe: “Nieuwkomers kunnen problemen op het gebied van veiligheid veroorzaken als zij niet goed in de samenleving worden opgenomen. Als stad heb je een bredere schaal nodig om criminaliteit te beheersen, alleen red je dat niet. Er zit een geweldsprobleem in deze stad. Maar criminaliteit is geen natuurverschijnsel. Er is in Tilburg veel initiatief genomen op veiligheid in wijken, met preventieteams en wijkagenten. Er is een belangrijke rol voor veiligheidshuis, maar je kunt niet zonder de betrokkenheid van burgers en bedrijven.” Echter, Cyrille Fijnaut had geen motie ingediend. Ook dit lichtte hij toe: “Een motie heb ik niet ingediend want vind het overdone na de nota ‘Veiligheid’, waar ik ook een kleine bijdrage aan heb geleverd.”

De VVD nam hier geen genoegen mee en bracht daarom maar zelf een motie in, om “het borgen van een veilige stad mee te nemen in het vervolg van Tilburg 2040”, maar behalve van Trots en Nell Schoenmakers kreeg deze motie geen steun, want na de pas geschreven ‘nota Veiligheid’ vond de rest van de gemeenteraad dit overbodig.

Duurzame stad

Peter Struik had onderzoek gedaan naar duurzaamheid van de stad en kwam met het voorstel voor een Klimaatprogramma. Belangrijke punten hierin zijn, dat burgerinitiatieven voor duurzame projecten warm ontvangen moeten worden en dat belemmerende regels afgeschaft moeten worden. Ook pleit de motie om alleen nog in te kopen van duurzame bedrijven.

Het laatste voorstel van deze lange raadsvergadering bepleitte het versterken van de verbindingen tussen de stad en de landschappen er omheen, zoal Moerenburg, De Groene Kamer, Hilver en Loonse en Drunense Duinen. Er moeten volgens de motie innovaties komen op het gebied van recreatie, natuurontwikkelingen nieuwe zorg-, woon- en werkvormen. Tine van de Weijer, PvdA, wilde daar graag aan toevoegen dat er aandacht moet worden gegeven aan stadslandbouw. Deze toevoeging werd graag in de motie opgenomen en ook deze haalde de eindstreep met een ruime meerderheid.

Drie grote lijnen

Tilburg heeft grote, vooruitstrevende ambities die samen aan de basis staan van de drie ontwikkelingslijnen die de stad richting 2040 zal moeten volgen. Burgemeester Peter Noordanus: “De huidige tijd waarin we leven brengt waarschijnlijk met zich mee dat deze ontwikkelingen sneller zullen moeten plaatsvinden dan in 30 jaar.” De drie lijnen zijn ‘een ondernemende stad in een ondernemende regio’, ‘een geborgen en mondiale stad’ en ‘de samenhang tussen stad en platteland’.