‘Uitgegaan’ is een rubriek waarbij elke maand een uitgaansgelegenheid uit het verleden in de picture zal staan. Elke aflevering wordt eerst gepubliceerd in uitgaansmagazine ‘De T’ en vervolgens op Tilburgers.nl
Vestzaktheater en uitgaansgelegenheid De Spoel, zoals de volledige naam luidt, het pand aan de Fabriekstraat 22 heeft al een lange geschiedenis. In 1906 is het door Jos Donders ontworpen voor Chirug Deelen, met daarin een röntgenkabinet, spreekkamer, donkere kamer, massagekamer en machinekamer. In 1968 werd het pand omgebouwd tot vestzaktheater en kreeg het naam als spraakmakende uitgaansgelegenheid met nationale bekendheid. Aan het eind van de jaren negentig viel het doek voor De Spoel vanwege de toegenomen concurrentie in de binnenstad.
Het was een alternatieve discotheek die vooral mensen uit de dans- en kunstsector trok en er werd dan ook behoorlijk afwijkende muziek gedraaid; meer funky dan bijvoorbeeld Swinge bij Dinge. Drie mensen aan het woord die vanaf het eerste uur direct betrokken waren bij De Spoel: Ben Opgenort (ook wel bekend als ‘plakplaat’, Antoine Kroes (gitarist, speelde voor de groep MAM) en Mieke Weeterings een trouw bezoekster.
Ben heeft meer dan 10 jaar in De Spoel gewerkt, het meest met toenmalig eigenaar George van den Bosch. “Ik heb van alles gedaan in De Spoel, een manusje van alles, portier, barpersoneel, discjockey, er was altijd een hele gezellige, open sfeer waar vrijheid, blijheid heerste.” Antoine Kroes zegt: “De Spoel was ook een soort goede voedingsbodem, er kwamen veel kunstenaars en muzikanten, alles was er mogelijk, het was er sociaal, aangenaam, en heel belangrijk geweest in de ontwikkeling van de bezoekers”
Destijds speelde Antoine bij MAM, een muziekformatie met Tom America, in het voorprogramma van Doe Maar tijdens hun succesvolle tour in de jaren 80: “Hadden we een concert gedaan in Heerenveen, dan was het de sport daarna met 130 km per uur naar Tilburg te gaan om nog op tijd in De Spoel te komen, want de deuren sloten rond kwart voor drie, soms waren we iets te laat.” Ben die vaak aan de deur stond vervolgt: ”Meestal liet ik ze ook binnen, want ik wist dat ze op tournee waren door het land. Maar er stonden vaak ook nog groepjes te wachten, die moest ik dan ook wel toelaten om geen scheve gezichten te trekken.” “Je kwam ook voor het personeel bij De Spoel” meent Mieke. “Eigenaar George van den Bosch gaf veel vrijheid, ze werkten als een team en waren eigenlijk samen beheerder.” “Ja, er stonden hele knappe dames achter de bar, Kitty bijvoorbeeld, dat was wel een extra reden om naar De Spoel te gaan.” vult Antoine aan.
Qua muziek liep De Spoel voorop in Europa. Ben: “We werkten samen met DJ Rinus die bij platenzaak ‘Tommy’ werkte. Iets wat een hit in New York of Los Angelos was lag een dag later al bij Tommy en werd gedraaid in De Spoel. Muziek die pas maanden later in de rest van Nederland kwam.” Mieke merkt op: “Wat ik bij De Spoel altijd zo bijzonder vond was de vrijheid die je als vrouw daar had. Het was zo’n enorm relaxte omgeving.” Ben:”Er was bijna nooit narigheid, maar iedereen kende ook de regels, blowen was verboden, je werd er onmiddellijk uitgezet als je betrapt werd. Had ook een praktische reden natuurlijk, blowers drinken bijna nooit en zijn slecht voor de omzet.”
De discjockey had altijd een bijzondere plek in De Spoel, onzichtbaar linksboven bij binnenkomst in een hoekje waar je met een trapje in moest klimmen. Mieke vertelt: ”Hij kon meestal niet eens zijn muziek goed horen, het barpersoneel had bovendien ook invloed want ze konden het volume van de boxen op de bar zelf regelen, dat leverde nogal eens wat misverstanden op.”
Er waren ook veel optredens: Ben: “Sonic Youth trad erg graag op, en ook Massada is een keer langs geweest, maar die hadden zoveel apparatuur dat het allemaal niet paste, mensen denken vaak dat De Spoel groter is dan in werkelijkheid; 300 personen maximaal, en bij 500 man kon je niet bewegen. Bijzonder was ook de dansvloer, die maakte ik woensdag schoon, zette de vloer in de was, en dan werd ie woensdag en donderdagavond ‘ingedanst’ zodat ie er in ‘t weekend perfect bij lag. We kregen veel complimenten over deze bijzondere dansvloer.”
Soms was er ook een SM-avond. Ben moest daar niet veel van hebben: “Ik bleef dan meestal voorin het café. Kwamen er mannen in, heetten ze in het begin van de avond Harry, en later kwamen “ze” bier halen en dan moest ik ze ineens “Hanny” noemen en hadden ze een pruik op.
Mieke besluit:”Het is toch ook bijzonder dat we elkaar na 30 jaar nog steeds spreken en vrienden zijn, en dat allemaal dankzij De Spoel” Ben en Antoine beamen dit.
Naast ‘discotheek’ kon De Spoel ook als feestcentrum afgehuurd worden zoals deze foto (foto 1)laat zien. Reacties op Facebook op foto’s:
Kunstenaar Rob Moonen herkent een paar mensen op de foto: “Hij zal rond 1994 genomen zijn, ik herken 3 mensen, Ben (de plakplaat) links voor met bier, rechts naast hem Niekje van de Lavoir en uiterst rechts met vlinderdas Frank Engbers”
Joop Verhagen die zelf rechts op de foto zit, vertelt op Facebook: “naast plakplaat links marij pottenbakster hanneke weemoedr= met rode sjaal; denk tydens receptie van huwelijk van Ben plakplaat”
Voormalig Stadsdichter Nick J Swarth vindt het geen ‘typische’ De Spoel foto: : Toen ging je uit om uit te gaan en niet om het te fotograferen om aan de wereld te laten zien dat je uitging, zoals in deze tijden van sociale media ;). Maar er moeten vooral bij optredens (Sonic Youth etc.) foto’s zijn gemaakt. Er staat een foto in het boek “Tilburg in de jaren ’70”, van de opening op 10 februari 1973 – overigens ook al zo’n atypische foto.
De Spoel was toch ook voornamelijk een dansfeest: Cineaste Simone van Dusseldorp in een interview: “Ik was een feestbeest, de hele week leefde ik naar ‘t weekend toe. Dansen in De Spoel, Swinge bij Dinge en al die popbandjes die Tilburg toen had.”
Copycat merkt op(op fokforum) “Het is dan ook al heel lang geleden dat ik in Tilburg studeerde.
De Spoel was altijd wel mijn favoriete uitgaansgelegenheid in Tilburg. Niet in de laatste plaats omdat het op dronken-loopafstand van mijn studentenhuis lag.
Eerst naar Marijnen en Polly, dan naar Extase en naar -hoe fout wil je het hebben- The Gallery om te eindigen in De Spoel. Ik mis het studentenleven”
Klez antwoord: “ Nee. De tenten in Tilburg waar de rest van Nederland een voorbeeld aan kon nemen (oa. Spoel, Swinge) zijn helaas verdwenen.”
Thony van Gerwen ontwierp een tijdje posters voor De Spoel
Poster 24 april 1988 “de aanleiding van dit affiche was een giechelig telefoongesprek op 8 april, waarin monique onder andere niet geloofde dat ik de week daarop vijf affiches in de spoel zou ophangen … dat moest dus, maar wat kon ik erop zetten?”
http://www.de-proefpers.nl/fixi/poster1.html#01
Er is ook een hyvespagina waarop meer foto’s van De Spoel te zien zijn
http://despoeltilburg.hyves.nl/