Jan Rotmans is hoogleraar transitiekunde en staat bekend om zijn onderzoek en bijdragen aan veranderingen in de samenleving. “Professor en progressor, friskijker en dwarsdenker, koploper en kantelaar” noemt hij zichzelf op zijn website en daarmee zegt hij niks teveel. Met zijn stellingen en uitspraken, maar ook met zijn initiatieven ‘Ons Geld’ (stelt gebreken van het geldstelsel aan de orde) en ‘Urgenda’ (duurzaamheid) weet hij menig politicus, manager en ambtenaar voor de voeten te lopen, terwijl hij ondertussen veel mensen de ogen opent en bewust maakt van het inzicht dat veranderingen noodzakelijk zijn.
De huidige systeemwereld waar onze samenleving op draait heeft zijn wortels in de 19e eeuw ten tijde van de Industriële Revolutie. In die periode waren mensen bang hun banen te verliezen door de komst van machines, leefden veel mensen in erbarmelijke armoede, ontstond maatschappelijke onrust en sociale ongelijkheid en legde de Duitse denker Karl Marx de basis voor het socialisme en het communisme.
Het gevolg was, dat er een systeem werd opgebouwd met onder meer sociale voorzieningen, volksgezondheidszorg, vakbonden en woningbouwverenigingen waardoor veel van de ontstane problemen werden opgelost.
In onze huidige tijd is een zelfde patroon aan de gang. Mensen zijn bang om hun baan te verliezen door toenemende digitalisering, veel mensen kunnen niet meekomen met de veranderingen en komen buiten de samenleving te staan, er is een groeiende onrust in de samenleving en de sociale ongelijkheid groeit. Het werk van Thomas Piketty, een Frans econoom gespecialiseerd in het thema economische ongelijkheid, wordt in onze tijd gezien als de grondlegger van toekomstige economische systemen. En ook nu is er een nieuw systeem nodig om de maatschappelijke problemen van deze tijd op te lossen.
Uitgenodigd door Woningstichting Tiwos luisterden ongeveer 150 Tilburgse politici, ambtenaren, bestuursleden van Tilburgse maatschappelijke organisaties en ondernemers naar Jan Rotmans, terwijl hij zijn stelling “We leven niet in een tijdperk van verandering maar in een verandering van tijdperk” onderbouwde.
Kern van zijn verhaal is, dat we nog steeds leven in de systeemwereld waar we al decennia lang aan gewend zijn geraakt, maar dat deze systeemwereld niet meer voldoet aan de behoefte in de samenleving. Mensen willen geen nummer zijn, geen dossier zijn. Het adagium ‘gelijke monniken gelijke kappen’ gaat niet meer op omdat er geen ‘gelijke monniken’ zijn. Mensen willen gezien worden als individu en tegelijkertijd is er weer meer behoefte aan gezamenlijkheid. Maar niet meer opgelegd door overheden of organisaties, niet meer van bovenaf opgelegd, maar veel meer vanuit eigen kracht, inzicht en mogelijkheden.
Hoewel verandering noodzakelijk is, kost het veel moeite en moed om deze verandering voor elkaar te krijgen. Doorgaans is slechts 10% van de mensen in een samenleving – en derhalve ook in een (grote) organisatie – bereid en in staat om de uitdaging echt aan te gaan. Gevolgd door een groep die het ‘wel leuk’ vindt, maar niks doet. Een ruime meerderheid vindt het niks of heeft bezwaren. “Ja maar, wat als…?” en “Het kan bij ons niet, want…”
De 10% die wel graag wil krijgt het advies om bondgenoten te zoeken, om vooral niet te beginnen met een breed draagvlak – want driekwart van de mensen is tegen – en om zo ondeugend mogelijk te zijn. “Ga buiten spelen!”
Recente reacties