Visieloos

‘Artistiek inhoudelijk on- voldoende en visieloos.’

In nog hardere bewoordingen kun je een cultureel evenement bijna niet neersabelen.

En het gaat hier niet zomaar over een buurtfeestje van een paar tientjes.

Festival Mundial, eens het paradepaardje van Tilburg, is het onderwerp. De woorden komen uit nota’s van de provincie en het Fonds Podiumkunsten en zijn een reactie op de subsidieaanvragen.

“Een visie ontbreekt en de aanvraag blijft steken in algemeenheden. In het plan wordt niet concreet aangegeven wat het festival gaat doen of veranderen buiten het aanstellen van een nieuwe programmeur”, oordeelt de provincie. SP-gedeputeerde Henri Swinkels houdt dus niet zomaar zijn poot stijf bij zijn reactie op de boosheid in Tilburg, moet de raad beseffen.

Daar sta je dan, als voormalig uniek wereldmuziekfestival, midden in de Spoorzone. Net op het punt bekend te maken dat ook de Spoorzone als locatie binnenkort weer eindig is, en gezocht zal worden naar een nieuwe plek in de stad waar doorgroei van het ‘urban belevingsfestival’ mogelijk is.

De toetsingscommissie van het Fonds Podiumkunsten tikte Mundial een tijdje terug in vrijwel dezelfde bewoordingen op de vingers na de aanvraag voor 150.000 euro subsidie.

De provincie constateert dat Mundial het weliswaar nog steeds heeft over een festival voor wereldmuziek, in een nieuwe vorm. “Maar het is niet duidelijk wat die nu precies inhoudt. De adviescommissie heeft zorgen over het behoud van het onderscheidende karakter van het festival”, schrijven de Brabantse commissieleden.

Het landelijke fonds gaat nog verder:

“De commissie mist een heldere inhoudelijke uitwerking waaruit die maatschappelijke relevantie bestaat en hoe deze zich uit in de geprogrammeerde acts in de nieuwe wereldmuziek. Omdat zij in de aanvraag daarnaast voorbeelden mist van artiesten en concerten die exemplarisch zijn voor de nieuwe wereldmuziek, wordt het haar ook niet duidelijk hoe de nieuwe richting van Mundial een concrete vertaling in de programmering krijgt. Het helpt ook niet dat Mundial in de nabije toekomst volgens het plan weer naar een andere locatie zal verhuizen.”

Vervolgens zegt het Fonds: “Het ontbreekt aan een overtuigende artistieke visie in de aanvraag om erop te kunnen vertrouwen dat Festival Mundial in de komende jaren weer een consistente artistieke signatuur zal ontwikkelen.”

De bijdrage aan de ontwikkeling van de podiumkunsten is zwak, concludeert het fonds.

Het fonds en de provincie hebben daarnaast allebei onafhankelijk van elkaar grote kritiek op de financiële huishouding van Festival Mundial. De landelijke commissie beoordeelt het ondernemerschap als zwak en de constructies met bv’s ‘weinig transparant.’

“De aangeleverde jaarrekeningen van de organisatie geven slechts een beperkt inzicht in de werkelijk gerealiseerde financiële resultaten van het festival in voorgaande jaren. Ook merkt de commissie op dat de organisatie in de aanvraag niet reflecteert op de mate waarin de Governance Code Cultuur wordt nageleefd. Dat vindt ze opmerkelijk, omdat in dit geval een voor onbepaalde tijd benoemde bestuurder tegelijkertijd creatief directeur is.” De ‘dubbele pet’ schaadt de betrouwbaarheid van de bestuurlijke informatie, meent de commissie in haar rapport.

De landelijke commissie vraagt zich verder af waarom er ineens zoveel extra geld gestoken moet worden in de locatie Spoorzone. “Terwijl de festivallocatie niet is gewijzigd. Daarnaast geeft Mundial nauwelijks inzicht in de werkelijke omvang van de programmering, terwijl de kosten voor ‘uitkoopsommen kernprogrammering podiumkunsten’ meer dan verdubbelen ten opzichte van 2015. “

“Daarnaast is onduidelijk hoe de bv’s en de stichting onderling kosten en opbrengsten doorberekenen. Hoewel deze constructie wellicht financieel voordeel oplevert voor Stichting Mundial Foundation, classificeert de landelijke commissie deze werkwijze als weinig transparant.”

Tot slot merkt de commissie op dat de aanvrager geen strategie heeft geformuleerd waarmee het festival eventuele onvoorziene tegenvallers in de toekomst kan opvangen. “Er is geen financiële buffer om eventuele tekorten te dekken. Gezien de recente tegenvallende resultaten van het festival had de commissie verwacht dat Festival Mundial zich beter zou wapenen tegen mogelijke toekomstige risico’s.”

Ook de provincie heeft kritiek op de rol van de door Mundial opgerichte bv’s. “Hierdoor is weinig zicht op de totale financiële situatie.” De commissie suggereert daarmee impliciet dat in die bv’s nog wel eens wat geld kon zitten waaruit het festival zelfstandig betaald kan worden.

Net als in Brabant wordt ook door het Fonds Podiumkunsten getwijfeld aan de artistieke kwaliteit van Mundial. “De activiteiten zijn niet uniek. De cross-overs die het festival zoekt met de popmuziek leiden tot een zekere overlap met het aanbod van pop op podia en festivals in Nederland. “

Mundial is inderdaad ook in de ogen van veel Tilburgers al een tijdje geen onderscheidend of buitengewoon festival, het is gewoon een gezellige en ontspannen boel, een dagje uit met leuke muziek en acrobatiek zoals je die wel op meer plekken tegenkomt. Mooi dat het bestaat, maar niet speciaal.

De Tilburgse gemeenteraad vindt dat Mundial onrecht wordt aangedaan nu in korte tijd ook een tweede aanvraag in de prullenbak belandt. Het wachten is nu op wat er uit de cultuurpot van de gemeente richting Mundial gaat en of Tilburg het festival extra geld wil toestoppen.

De houding van de raad is ondanks de harde woorden van Swinkels begrijpelijk, gezien het verleden. Sommige raadsleden zouden nogmaals hun nek willen uitsteken, immers de Spoorzone in ontwikkeling is nu nog een mooie plek voor een kleurrijk feestje, waaraan Tilburg jaarlijks ruim 100.000 euro aan bijdraagt.

Dat Mundial niet langer dat onderscheidende en speciale festival is, dat het ooit was, zoals provincie en het Fonds Podiumkunsten concluderen, kan echter ook de Tilburgse gemeenteraad niet ontkennen. Dit soort evenementen houdt elders in Brabant in de regel zijn eigen broek op. Er zijn voorbeelden te over.

Misschien is het daarom toch maar beter dat de raad, als die de recente kritiek op de Mundial organisatie tot zich laat doordringen, vooral goed kijkt naar steun voor andere Tilburgse culturele instellingen en gezelschappen die net als Mundial buiten de (Brabantse) subsidieboot dreigen te vallen.