Met juli op de kalender kwam een einde aan een unieke reeks van zes koude maanden op rij. We kregen de eerste warme maand van 2013 en wat voor een. Het leek wel alsof de natuur alle warmte ging inhalen die het afgelopen half jaar tekort kwam, want het werd zeer warm met een hittegolf als resultaat en temperaturen van 34 tot 35 graden. Daarbij was de maand zonovergoten en droog.
De gemiddelde etmaaltemperatuur in De Bilt kwam uit op 17,9°C, tegen 19,2°C normaal. Voor het eerst dit jaar komt de gemiddelde maandtemperatuur dan ook boven het langjarig gemiddelde uit. Bijna elke dag was het warmer dan normaal. Het was zelfs zo warm dat deze hooimaand op de zevende plaats komt van warmste julimaanden sinds 1901, samen met juli 1941. Juli 2006 staat bovenaan met een gemiddelde van 22,3°C, gevolgd door 1994 (21,5), 1995 en 1983 (20,1), 2010 (19,9) en 1976 met gemiddeld 19,3°C.
Al na vijf dagen werd op veel plaatsen de zomerse grens van 25 graden overschreden. Het KNMI in De Bilt telde in totaal vijftien van zulke dagen, normaal zijn dat er negen. Slechts vier keer eerder kwam het in juli tot meer dan vijftien zomerse dagen. Het vaakst gebeurde dat in de recordmaand in 2006: 26 keer. Daarnaast bereikten drie dagen de tropische grens van 30 graden, tegen twee normaal. Op dat weerstation werd van 21 tot en met 27 juli de 39e hittegolf geregistreerd sinds 1901 met een aangesloten reeks van minstens vijf zomerse dagen, waarvan er drie tropisch verliepen. De laatste officiële hittegolf in Nederland was uit 2006. De landelijk hoogste temperatuur van deze maand werd in die periode gemeten: Gilze-Rijen noteerde op 22 juli 34,5°C. Op verscheidene plaatsen aan zee werd het die dag ook tropisch, andere dagen zorgde wind van zee voor enige verkoeling. Het aantal warme dagen van minstens 20 graden bedroeg in De Bilt 26, tegen 22 normaal. De laagste minimumtemperatuur werd deze maand gemeten op 12 juli met in Twenthe 5,0°C.
Dan de regio Tilburg waar we ook een zeer warme julimaand beleefden. De gemiddelde temperatuur kwam in Gilze-Rijen uit op 19,7°C en in Maastricht, Eindhoven en Arcen was dat precies 20,0°C. Maar met zulke hitte hebben steden nog meer warmte. Daarom liet Tilburg een gemiddelde zien van maar liefst 20,8°C. Overdag kwam de gemiddelde temperatuur uit op 26,5°C (normaal 23,7) en in de nacht was dat 15,1°C gemiddeld tegen 13,2 normaal. Het aantal warme dagen bedroeg in Berkel-Enschot 29, waarvan er 18 zomers verliepen en vijf tropisch. Ook hier werd een hittegolf waargenomen die van 21 t/m 29 juli duurde. De hoogste temperatuur bedroeg 35,1°C op de 22e en een dag later werd het zelfs nog 34,2°C. De ‘koudste’ dag was die van 3 juli toen het maar 17,8°C werd.
Een groot deel van de maand verliep zeer droog, maar de zware buien in het laatste weekeinde van de maand maakten binnen enkele uren een eind aan de ergste droogte. Gemiddeld over het land viel er deze maand 44 mm, normaal valt er in juli 78 mm. Daarmee is de maand landelijk gemiddeld droog. Door het lokale karakter van de buien lopen de neerslaghoeveelheden plaatselijk wel sterk uiteen. Zon en hoge temperuren veroorzaakten veel verdamping en met het droge weer liep het neerslagtekort in de loop van de maand in grote delen van het land snel op. Met name in de noordwestelijke helft van het land was het tekort boven gemiddeld.
Met het oplopen van de temperatuur tot tropische waarden, ontstonden vooral in het zuiden en oosten van het land aan het begin van de derde decade (21-31 juli) plaatselijk al enkele zware buien die vergezeld gingen van onweer en windstoten. Deze buien bleven soms lang op een plaats hangen. In delen van Brabant en Limburg viel op de avond van 23 juli in korte tijd 40-50 mm en was er sprake van een wolkbreuk. Op zaterdag 27 juli en in de daarop volgende nacht, trokken zware onweersbuien, met hagel en windstoten over het land. Het KNMI gaf een waarschuwing uit voor extreem weer: code oranje. In het zuiden en midden van het land viel op meerdere plaatsen opnieuw meer dan 50 mm. De meeste neerslag viel op de grens van Brabant en Zeeland; gemiddeld zo’n 70-80 millimeter. De provincies Noord-Holland, Friesland en het westen van Groningen en Zuid-Holland kwamen als droogste uit de bus met slechts 20-30 millimeter. Het natste weerstation was het Zeeuwse Westdorpe met 75 mm. Daarentegen viel in Wijk aan Zee 28 mm en in Twenthe slechts 25 mm. In De Bilt viel 40 tegen normaal 81 mm.
De dag van 27 juli begon en eindigde met onweer. Op die zaterdagochtend begon het in het midden van Brabant rond 10.30 uur al te onweren wat ruim een uur duurde. In totaal werden 47 donderslagen geteld in Berkel-Enschot. Opvallend aan dit onweer waren de felle rukwinden. De wijk Berkelse Akkers in Berkel-Enschot lag bezaaid met afgebroken takken, terwijl een paar straten verder er niets te zien was. Voorafgaand aan het onweer waren de prachtige wolkenformaties, waarbij de zogenaamde shelfcloud veel werd gezien. De zwaarste windstoot werd gemeten op vliegveld Eindhoven waar 87 km/u werd geregistreerd.
Maar dat was nog niets waar de dag mee afsloot: subtropisch onweer met daarbij een aandoend bliksemspektakel. Dat begon allemaal rond 23.30 uur en duurde ruim anderhalf uur met 90 donderslagen als resultaat. Het overtrekken van de hevigste buien duurde zo’n 15 tot 20 minuten. In die tijd was het een continu geflits, gedonder en was er sprake van plensregens. Daarna dreef het onweer weg en bleef het nog korte tijd regenen. Centraal- en West-Brabant kregen de meeste neerslag over zich heen, met daar veelal 25 tot ruim 40 millimeter regen. Baarle-Hertog spande de kroon met 44 millimeter. Vervolgens trok de bui over Utrecht en Gelderland met gemiddeld 15 tot 30 millimeter en daarna over Overijssel, Flevoland en Drenthe. Op basis van de waarnemingen van het netwerk van weeramateurs is het ook voor wat betreft windstoten fors tekeer gegaan. Voornamelijk over Gelderland zijn windstoten met snelheden tot en met ruim 70 kilometer gemeten. Deze twee onweersbuien zorgden samen voor 75% van de gehele maandhoeveelheid. Zo ving Berkel-Enschot 32 mm op, Tilburg 37, Oirschot 40, Boxtel 42, Oudenbosch 42, Dinther 43, Gilze-Rijen 48, Chaam 49, Eersel 55 en de meeste neerslag uit die onweersbuien had Hoogerheide met 56 mm.
Overal scheen de zon meer dan gemiddeld. Op meerdere dagen scheen de zon aan een wolkenloze lucht. Gemiddeld over het land kwam het aantal zonuren deze zomermaand uit op 255 tegen 212 uur normaal. In De Bilt scheen de zon 241 uur, het langjarig gemiddelde bedraagt 206 uur. Het minst zonnig werd het op de Veluwe waar in Deelen 217 uren zonneschijn werd waargenomen. De twee zonnigste stations waren Maastricht en Nieuw Beerta met ieder 270 zonuren, gevolg door Valkenburg (ZH) en Wijk aan Zee met respectievelijk 267 en 265 zonuren. In Berkel-Enschot scheen de zon 268 uur. Daarbij werd er in juli één zonloze dag genoteerd (3 juli) en maar liefst tien dagen waarop de zon meer dan 12 uur scheen.; op zes dagen scheen de zon zelfs minstens 15 uur. Normaal mogen we maar op drie van zulke zeer zonnige dagen rekenen.
Bron: KNMI. WeerOnline en Jean-Paul Korst
10 augustus 2013
