Het jaar 2014 kan getypeerd worden als een warm, droog en zonnig jaar. Vrijwel elke maand kwam in de top 10 van warmste overeenkomstige maanden en dat geldt ook voor de seizoenen. Het gevolg is dat we een recordwarm jaar hebben gehad in meer dan driehonderd jaar! De warmte werd veroorzaakt door een zuidelijke stroming die ons meest droge lucht bracht en heel veel zonneschijn. Dus was het ook een vrij droog en zeer zonnig jaar.
Met een gemiddelde jaartemperatuur van 11,7°C tegen een langjarig gemiddelde van 10,1°C was 2014 het warmste jaar sinds het begin van de temperatuurmetingen in 1706. Het oude record bedroeg 11,2°C welke werd gevestigd in 2006 en 2007.
Op augustus na waren alle maanden warmer dan gemiddeld. Acht maanden eindigden zelfs in de top tien van de warmste overeenkomstige maanden sinds 1901. De bijbehorende seizoenen werden daardoor ook allemaal zeer warm. Het jaar begon meteen met de op één na zachtste winter ooit waargenomen. Op sommige plaatsen langs de kust kwam de temperatuur in de wintermaanden niet onder het vriespunt. Het koudegetal, waarmee het soort winter wordt getypeerd, bleef in de Bilt op nul staan, een unicum sinds het begin van de metingen.
De lente was eveneens boterzacht en werd de één na zachtste lente in drie eeuwen tijd. Vooral de maanden maart en april waren zeer zacht. Vervolgens kregen we de zomer en dat was een seizoen van uitersten: een zeer warme juli werd gevolgd door een zeer koele augustus. Op slechts twee dagen kwam de temperatuur tot tropische waardes van minstens 30 graden. Tenslotte werd de herfst net als de lente het op één na zachtste herfstseizoen sinds 1706. Alle drie de herfstmaanden waren namelijk uitzonderlijk zacht.
De hoogste kwikstand dit jaar werd in Hoek van Holland gemeten met op 19 juli een temperatuur van 36,5°C. Bij deze twee tropische dagen bleef het in De Bilt in 2014, tegen vier normaal. Ook het aantal zomerse dagen bleef met 23 onder het langjarig gemiddelde van 26. Maar daar tegenover staan wel 110 warme dagen waarop het minstens 20 graden werd en dat zijn 25 dagen meer dan normaal.
Daarmee komt het op de 5e plaats van meest warme dagen in een jaar. Alleen 1921, 1947, 1959 en 2003 kende meer warme dagen. Het bijzondere van dit jaar is, dat maart al twee warme dagen kende en dat was sinds 1990 niet meer voorgekomen. Opvallend detail: een officiële landelijke hittegolf beleefden we dit jaar niet. Alleen in de regio Brabant en Twente was in juli sprake van een kortdurende regionale hittegolf.
In de eerste vier maanden kreeg De Bilt nog wel een of meerdere vorstdagen te verwerken met op 16 april de laatste. Vervolgens moesten we voor het nieuwe seizoen heel lang wachten op de eerste vorst. In De Bilt gebeurde dat pas op 25 november en dat is bijzonder laat. Een koud begin van december en een paar koude dagen na Kerstmis konden niet voorkomen dat ook december als vrij zacht de boeken in gaat.
De laagste temperatuur van 2014 werd bereikt in de laatste week van het jaar met in Woensdrecht -9,1°C op 28 december. In De Bilt kwam het die nacht tot -3,3°C en was daarmee de koudste nacht van het jaar. Niet eerder kende de koudste nacht van het jaar in De Bilt zo’n hoge waarde. Tot een ijsdag, waarop het de gehele dag vriest, kwam het in De Bilt niet, waardoor 2014 voor dat weerstation geen enkele ijsdag kende. Daarmee beleefden we voor het eerst sinds 1990 een jaar zonder één enkele officiële ijsdag.
Sinds 1901 is het slechts 9 keer eerder gebeurt dat een jaar geen ijsdag kende. Normaal mogen we op acht van zulke dagen rekenen. Andere stations hadden dat wel en dat gebeurde op 3 en 28 december. Overigens bleef dat maar beperkt tot één ijsdag. Dit gebeurde in het oosten van het land en in Brabant. Het aantal dagen waarop het vroor kwam in De Bilt uit op 27 en dat is minder dan de helft van het normale aantal van 58. Dat is een nieuw record want zo weinig vorstdagen in een jaar is nog nooit voorgekomen. Het vorige record stond op 30 vorstdagen uit 1990. De dagen waarop het matig heeft gevroren met minstens -5 graden kwam in De Bilt uit op 13 en dat is opnieuw een record samen met de jaren 1916 en 1990. Het warmterecord van 2014 is dus vooral veroorzaakt door het gebrek aan koude dagen in de wintermaanden en in de lente en herfst.
Rondom Tilburg was 2014 natuurlijk ook een recordwarm jaar. De gemiddelde temperatuur kwam in Berkel-Enschot uit op 12,4°C. Daarbij was het overdag gemiddeld 16,6°C en in de nacht was 8,3°C, tegen normaal 14,9°C en 5,8°C. De warmste dag was die van 19 juli toen het 35,4°C werd. Deze werd voorafgegaan door de warmste nacht van het jaar met 21,6°C. In totaal werden er 130 warme dagen geregistreerd, waarvan er 34 zomers waren en zes tropisch.
Naast alle warmte was er ook een beetje kou. In totaal werden er 13 vorstnachten geteld tegen normaal 61. Op slechts één nacht was er sprake van matige vorst en dat was meteen de koudste nacht van het jaar in Tilburg met -5,3°C op 28 december. Normaal mogen we toch op 15 van zulke koude nachten rekenen waarop het minstens vijf graden vriest. De koudste dag van het jaar was waar de koudste nacht mee begon (28 december) toen de temperatuur niet boven het vriespunt uitkwam met maximaal -0,2°C. De enige ijsdag van het jaar in onze regio.
Het was een vrij droog jaar, maar van droogteproblemen was dit jaar geen sprake. Wel kwam het in de zomer veelvuldig tot wateroverlast. Er viel over het land gemiddeld 776 mm, tegen 849 mm normaal. De regionale verschillen zijn echter groot. Op sommige stations, met name in het noorden en zuidwesten van het land viel slechts 600-650 mm, in het midden en zuidoosten van het land viel juist meer neerslag dan de normale jaarsom.
De meeste neerslag op een KNMI-station viel in Deelen met 998 mm en het droogst was het op Lauwersoog met 622 mm neerslag. Van de amateurstations had Ammerstol (Zuid-Holland) maar liefst 1261 mm in zijn regenmeter opgevangen, gevolgd door Clinge in Zeeland met 1101 mm. De minste neerslag vinden we in het Gelderse Waardenburg met 641 mm. In Brabant waren de natste plaatsen Hank (1030 mm), Prinsenbeek (1010) en Meeuwen met 989 mm. Met 676 mm was Vierlingsbeek de droogste Brabantse plek met Heeze (695 mm) en Aarle-Rixtel (697 mm) daarop volgend.
Het verschil kwam vooral door de zomer waarin het zuiden van het land veel meer neerslag kreeg dan het noorden als gevolg van felle buien. Opvallend daarbij waren de zware buien op 28 juli in eerst het westen en later het midden en oosten van het land. Op diverse plaatsen viel die dag meer dan 75 mm in een etmaal. Naast juli en augustus was ook mei een natte maand. Droog waren vooral de maanden maart en september. September eindigde zelfs in de top tien van droogste septembermaanden sinds 1901. Sneeuw viel er niet veel. Het noordoosten van het land kreeg tussen 24 en 26 januari te maken met een sneeuwdek, in het midden en zuiden van het land was daar alleen na Kerstmis sprake van. In De Bilt viel 873 mm neerslag, tegen een langjarig gemiddelde van 832 mm en in Berkel-Enschot viel 900 mm. Bij dat laatste weerstation werden in totaal 159 dagen geteld waarop minstens 0,1 mm werd opgevangen in de regenmeter, waarvan op 28 dagen zelfs meer 10 mm werd afgetapt.
De natste dag was die van 27 juli toen in korte tijd 44 mm naar beneden kwam. Na alle regen werd er ook sneeuw waargenomen, maar alleen in de laatste week van het jaar. Op 27 en 29 december viel sneeuw wat leidde tot een sneeuwdek dat vier dagen bleef liggen. Daarnaast werd op acht dagen hagel geteld, 29 dagen met een klap onweer en op 21 dagen was er sprake van mist.
De zon liet zich in 2014 veel vaker zien dan gebruikelijk. Landelijk gemiddeld telde het land 1844 zonuren, tegen 1639 uren normaal, en komt daarmee op de 7e plaats van zonnigste jaren sinds 1901. In maart was het nog nooit zo zonnig als dit jaar. De zon scheen bijna twee keer zoveel als normaal en maart 2014 zou daarmee niet misstaan voor een normale zomermaand.
Ook de maanden juni, september en november waren zeer zonnig. Alle andere maanden waren vrij zonnig of gemiddeld. Een echt sombere maand kende 2014 niet. Het aantal mooiweerdagen in 2014 in De Bilt bedraagt 79 tegen 49 normaal. Voor een mooiweerdag moet de temperatuur boven normaal liggen en moet het droog en zonnig zijn.
Alleen 1947 kende meer mooiweerdagen: 88. De meeste zonuren kreeg zoals gebruikelijk het kustgebied, met in Den Helder (De Kooy) 1966 uren zon. Het somberst was het op de Veluwe met in Deelen 1643 uren zon. In Berkel-Enschot en De Bilt bedroeg het aantal zonuren respectievelijk 1833 en 1787 tegen 1602 normaal. Daarbij werden in Oisterwijk en Udenhout 47 dagen waargenomen die zonloos verliepen. Normaal zijn dat er in een jaar 60. Maar we mochten vervolgens wel genieten van 61 zeer zonnige dagen, tegen 36 normaal. Dat zijn dagen waarop de zon minstens 80% van het maximum op die dag schijnt.
Bron: KNMI, Weeronline en Jean-Paul Korst
12 januari 2015
