Interview met de Sociale Raad – “Kritische loyaliteit”

Woensdag namiddag, na de wekelijkse vergadering van de Sociale Raad Tilburg in het gebouw van ContourdeTwern, ontmoet ik voorzitter Jos van Balveren en vice-voorzitter Stephan Gijsman. De Sociale Raad gaat in januari 2017 het derde jaar in en het is de eerste keer dat ze hebben ingestemd om een interview te geven.

De Sociale Raad is op 1 januari 2015 officieel van start gegaan, met weinig meer dan een opdracht van de gemeente Tilburg: gevraagd en ongevraagd advies geven over het ‘sociaal domein’. Met ‘sociaal domein’ wordt bedoeld: de Participatiewet, de Jeugdzorg en de wmo (wet maatschappelijke ondersteuning). Met ingang van januari 2015 moest alles anders: gemeenten werden verantwoordelijk voor de uitvoering van deze taken en burgers moesten voortaan veel meer betrokken worden.

Jos vertelt: “Voorheen was er de Klantenraad Werk en Bijstand. Het was mogelijk om daar ook persoonlijke vragen te stellen. De Sociale Raad heeft dat niet meer. De gemeenteraad heeft nu wel ingestemd met een motie (voorstel) om de mogelijkheden van een ombudsfunctie te onderzoeken, daar staan wij achter, maar we hebben nu de menskracht niet om dat te kunnen doen.

Stephan: “Ik kan me wel voorstellen dat veel mensen ons nog niet kennen, we zijn tot nu toe nog niet veel naar buiten getreden. Enerzijds ligt dit niet binnen onze opdracht, maar we gaan hier wel expliciet de aandacht op vestigen door onze werkwijze en het organiseren van activiteiten. De Burgertop is hiervan een passend voorbeeld gebleken.”

Jos legt uit: “Eén van onze belangrijkste speerpunten is integraliteit. Organisaties uit verschillende domeinen, Participatiewet, de jeugdzorg en de wmo moeten met elkaar samen werken en zaken met elkaar afstemmen, dat gebeurt nog veel te weinig. Organisaties moeten echt, intrinsiek (vanuit zichzelf) gemotiveerd samenwerken en niet langs elkaar heen.” Stephan: Er gaat daarom ook geen advies de deur uit, zonder dat we de integraliteit, de samenwerking met andere domeinen hebben beschreven. Ook als die er niet is, besteden we daar altijd aandacht aan.” “Kritische loyaliteit” noemt Stephan dat, “we zijn loyaal en welwillend maar ook kritisch in de adviezen die we geven.”

Jos haalt een artikel aan van Pieter Hilhorst en Jos van der Lans dat op 12 december is gepubliceerd op de website ‘Sociale Vraagstukken‘. “Ik heb gehoord dat het nog twee decennia gaat duren om beleid echt te integreren, terwijl al die verschillende domeinen in elkaar zouden moeten overvloeien. De grenzen tussen organisaties moet ‘vloeibaarder’ worden. Ik denk dat ik het misschien niet eens meer zal meemaken.” Stephan vult aan: “Het gehele sociale domein moet nu gaan handelen, doen!” Dit raakt naast alle organisaties ook de Toegangspartners en opkomende ervaringsdeskundigen.

Jos: “Neem nou bijvoorbeeld het aantal organisaties dat zich met één en dezelfde doelgroep bezig houdt. Soms zijn dat er tientallen. Niet erg als ze allemaal iets anders doen en het voor de cliënt inzichtelijk is. Waar je dan als burger naartoe kan moet snel duidelijk zijn, cliënten moeten niet in een doolhof belanden. In 2017 gaan we in Tilburg onderzoek doen naar de verkokering en versnippering van organisaties, waarbij we willen weten wat hiervan de oorzaken zijn.” Stephan: “Vervolgens gaan we met de uitkomst aan de slag en zoeken we naar mogelijkheden om tot een (on)gevraagd advies te komen. Daarnaast bekijken we of het binnen de speerpunten en opdracht past die we als Sociale Raad hebben.”

Naast intergraliteit is een belangrijk speerpunt het overleg met burgers en hen betrekken. De eerste aanzet hiertoe was de Burgertop, die de Sociale Raad op zaterdag 23 april 2016 organiseerde in de Koepelhal en waar ongeveer 400 Tilburgers aan deelnamen. Jos: “Uit deze Burgertop zijn een aantal actieve burgers naar voren gekomen en het idee is om met hen een burgerpanel te vormen die ons kan voeden met informatie over ontwikkelingen in de stad. Voor elk advies dat we aan de gemeente geven willen we eerst met burgers spreken, eerder gaat het advies niet de deur uit.”

Nieuw in 2017 is dat de Sociale Raad een lezing gaat organiseren met een bekende en interessante spreker, waarschijnlijk in april of mei. Deze lezing zal gaan over een maatschappelijk vraagstuk onder het thema ‘burgerparticipatie’.

Tot slot heb ik nog een prangende vraag, omdat ik heb gezien dat de meeste leden van de Sociale Raad daarnaast ook een baan hebben in de sociale sector. Of het niet lastig is als er een advies moet worden gegeven die misschien nadelig zou kunnen zijn voor een organisatie waar een lid voor werkt?

Jos: “Dit is een heel belangrijke vraag! Ik bewaak de onafhankelijkheid en zit daar bovenop.” Stephan: “Als er een onderwerp speelt waarbij mijn werk wordt geraakt, heb ik geen uitvoerende rol.” Jos neemt het weer over: “Dat geldt voor ons allemaal en daar hebben we duidelijke afspraken over. Want het is tegelijkertijd wel zeer noodzakelijk dat we allemaal een actueel netwerk hebben in het sociale domein, en geen netwerk van tien jaar geleden. Maar ik ben tegen belangenverstrengeling. Hier gaan we zeer integer mee om. Ik woon in Eindhoven en werk als zelfstandige, maar ik zal nóóit een opdracht aannemen in Tilburg, ook de schijn van belangenverstrengeling vermijd ik, want de schijn is misschien nog wel erger aangezien je er moeilijk weer van af komt.”

“Integriteit en onafhankelijkheid bewaken is het allerbelangrijkst.”