Spoorzone op dood spoor

Gastbijdrage van John Kraijenbrink, Journalist, Yogaleraar en (sport)masseur.

Het is over en uit. Per vandaag geen yoga meer in de Spoorzone. En hoelang de Spoorzone nog de Spoorzone is, is ook maar de vraag. Of eigenlijk is het antwoord er al, want wat de Spoorzone ooit had moeten zijn – een broedplaats voor creativiteit, duurzame, sociale ontwikkeling, een community met een sterk samenhorigheidsgevoel, een micro economie en een nieuw, bruisend deel van het centrum van Tilburg is het al lang niet meer. Wat een nieuw paradepaardje voor Tilburg had kunnen zijn, is door Mundial vakkundig de nek omgedraaid en zit de Spoorzone op dood spoor.

Den Bosch heeft de Verkadefabriek, een paradepaardje waar cultuur, community-gevoel, samenwerken en horeca hand in hand gaan. Eindhoven doet het qua community en qua nieuwe economie nog een stap beter met Strijp S. Philips ging, maar in plaats van bij de pakken neerzitten, gaf de gemeente Eindhoven ‘de nieuwe generatie bedrijven’ de ruimte. Cultuur, economie, creativiteit, de alternatieve scene en nieuwe denkers creëerden een plek die nu al niet meer weg te denken is uit de stad. En dat met behulp van een gemeente die, zoals de Engelsen dat zo mooi zeggen, ‘Put their money where their mouth is’. De nieuwe generatie topbedrijven staat nu nog weliswaar in de babyschoenen, maar zal over een paar jaar Eindhoven wederom op de kaart zetten.

Tilburg had dezelfde kans. De Spoorzone is een unieke locatie. Helaas heeft de gemeente Tilburg geen ballen om te investeren en ontbreekt het de Spoorzone aan een leider en visie. Walas, Mundial en het Midpoint Center for Social Innovation werden samengebracht in een gedrocht van een BV, waar de gemeente ook nog eens een dikke vinger in de pap had. Walas startte enthousiast. Ontvouwde mooie plannen, maar moest aan een dood paard trekken, omdat Mundial en het Midpoint Center for Social Innovation vooral met zichzelf bezig waren en de gemeente geen cent investeerde in een gebied waar het zelf continu mee pocht.

De Blauwe Parel – mijn yogaschool – vond er als een van de eerste bedrijven onderdak. Zelfs als eerste in gebouw 88. Het betekende pionieren, maar pionieren is altijd leuk. En dus stonden we bij een paar graden boven nul yoga te doen in een verlaten directiekamer, legden we een mooie laminaatvloer aan over vies, smoezelig tapijt, sloopten we zelf muren, boenden wc’s en maakten een thuis voor bijna honderd yogi’s en ik weet niet hoeveel deelnemers aan workshops. We bouwden een pareltje, tussen vervallen zooi. Geholpen door Walas, die in ons geloofde en die geloofde in win-win-situaties. Een yogaschool die tot 23 uur ’s avonds open is, is namelijk ook een mooie ‘beveiliging’ en een yogaschool die veel workshops organiseert en snel groeit, trekt ook veel nieuwe mensen naar een onontgonnen gebied. En een yogaschool met ideeën over gezond eten en tuinieren is ook weer een mooie trekpleister voor bedrijven in aanvullende sectoren, zoals horeca. Bovendien: een yogaschool met massagepraktijk is ideaal voor alle hardwerkende zzp’ers met stress en andere gezondheidsklachten door het harde werken.

Walas moest roeien met de riemen die het had, verdiende misschien niet altijd de schoonheidsprijs, maar zette zich in voor community. Van een bijdrage van Mundial of het Midpoint Center for Social Innovation was weinig te merken. Mundial was vooral bezig met het eigen festival, waarvoor alles – dus ook de belangen van de aanwezige bedrijven – moesten wijken en voor het Midpoint Center for Social Innovation gold hetzelfde. In plaats van een community ontstond er al snel ‘de groep Walas’ en het Midpoint Center for Social Innovation. Waar Walas opteerde voor ‘samen’, organiseerde het Midpoint Center for Social Innovation toch vooral dingen voor zichzelf en hield de rest van de bedrijven buiten boord. Alsof die geen onderdeel vormden van de Spoorzone.

En toen nam Mundial het over. Een simpele mededeling, zonder toelichting. En het einde van wat er nog over was aan community-gevoel. Want waar Jan Drissen zich presenteerde als ‘de grote communitybuilder, ‘iets waar Mundial voor staat en wat we al jaren doen’, bleek hij al snel de grote ‘euro-inner’. Prijzen schoten omhoog, faciliteiten werden ernstig beperkt. Tenminste, voor iedereen die geen onderdeel uitmaakte van de incrowd van Mundial.

Stap 1 gebeurde al voor de overname. La Cloche ging het restaurant Perron 88 runnen en dat betekende einde vrije toegang voor alle bedrijven. De voordeur ging op slot, want anders kon er iemand ‘zomaar de keuken van Perron 88’ in. En dus stonden yogaleerlingen vrolijk in de regen te wachten tot de bewaking tijd had om de deur open te doen. En konden zzp’ers ‘s avonds hun pand niet in, waar ze wel dik huur voor betaalden. Jan Drissen erkende het probleem, maar een oplossing kwam er niet.
Die oplossing vonden we in het openzetten van de nooddeur op de eerste verdieping, maar dat was tegen het zere been van Mundial. De nooddeur moest dicht. Daar stond immers de (afgesloten) serverkast naast en iemand kon zomaar binnenkomen en die meenemen. Alsof iemand met een kast van een paar honderd kilo eventjes naar buiten loopt. Bovendien hadden we vanuit de yogahal en door het raam zicht op de kast en de trap, maar de deur moest en zou dicht zijn. Hoe onze klanten dan binnen moesten komen, moesten we zelf maar verzinnen.

Gebouw 88 is mooi, maar ook oud en dus steeg het kwik ’s zomers boven de 30 graden; binnen. Ook nu was de deur open geen oplossing. En als we die toch openden, werden we vrolijk afgeblaft door de bewaking. Gelukkig bezorgde een van de hoofdbewakers ons wel koude rillingen door met een serieus gezicht te melden: ‘Ik heb het ook heet, maar bevel is bevel.’

La Cloche – een vriendje van Mundial – bleek weinig te hebben met community. Nieuwe leerlingen die voor yoga kwamen en beneden bij Perron 88 de weg vroegen naar de yogahal, kregen vrolijk te horen: ‘Yoga, zit dat hier? Geen flauw idee. Nooit van gehoord.’ Dus boden we La Cloche aan om met heel het personeel een yogaworkshop te komen doen; de beste manier om yoga te leren kennen, ons te leren kennen. Bovendien stelden we voor om mee te kijken naar de menukaart. Geen gluten is op dit moment helemaal in, maar veel van onze leerlingen eten bewuster dan alleen ‘geen gluten’ en een tentje bij de hal, waar ze voor of na de les iets kunnen eten, leek ons ideaal. Aangezien we met meer restaurants in de stad meegedacht hebben voor gezonde, vegetarische, moderne varianten, leek ons dit een extra kans. Kosten: nul. Gewoon als twee bedrijven in een community.

Voorstel drie was om de gerechten te vernoemen naar de bedrijven in de Spoorzone: de barbecue-special vernoemd naar El Hambre, de barbecue cateraar, een Connex tosti met extra veel kaas, aangezien een sinaasappelsap met bosbessen, vernoemd naar de Blauwe Parel.

We kregen een beleefd antwoord terug. ‘Leuk idee, we nemen snel contact op’. En vervolgens hoorden we nooit meer wat.

De komst van La Cloche betekende ook het einde van El Hambre in de Spoorzone. Hoewel Perron 88 zich richt op particulieren en El Hambre op de zakelijke markt, waren de barbecues die Jacques organiseerde voor zijn zakelijk klanten een doorn in het oog van La Cloche, dat het exclusieve recht van horeca in de Spoorzone claimt te hebben. En dus werd El Hambre weggepest. Eerst door gebouw 88 op slot te gooien, waardoor de klanten van El Hambre nergens meer naar de wc konden, vervolgens door El Hambre te verplichten te verhuizen naar een andere locatie. Of Jacques even zijn ruim 100 vierkante meter wilde inruimen voor een 25 vierkante meter? Niet? Dan opgehoepeld.

De Bomenlounge die geregeld op donderdagavond veel publiek trok, kende een zelfde lot. Als ze nog langer alcohol wilde verkopen, moest dat ingekocht worden bij de Spoorzone Bv. De prijzen daarvan waren vele malen hoger dan wat de Bomenlounge normaal betaalde. En dus vertrok ook de Bomenlounge; ook een van de eerste pioniers.

Meer bedrijven spelen met dezelfde gedachten: hun heil ergens anders zoeken. Pionieren is sinds Mundial de scepter zwaait omgeslagen in harde cash betalen. Niet meer uitproberen, maar eerst allemaal regeltjes verzinnen, opstellen, afwachten op wat de gemeente vindt en vooral dokken aan Mundial. Waar Jan Drissen zijn mond vol heeft over ‘community’, bedoelt hij vooral euro’s. Alle huurprijzen zijn omhoog. Bij de Blauwe Parel hebben we ons in zes bochten moeten wringen om een redelijke prijs overeind te houden. Uiteindelijk zijn we alsnog genaaid, maar daarover zo meer.

Wat er met al die euro’s gebeurt, is de grote vraag. Mijn huur bestond onder andere uit 200 euro servicekosten. Voor dat geld wordt de wc twee keer per week heel slecht schoongemaakt, maar verder? Kapotte ramen worden niet gerepareerd. Daar is geen geld voor. Tenminste, wel op de eerste verdieping, waar het Midpoint Center for Social Innovations zit, maar niet bij de rest van de bedrijven. Voorafgaand aan een open dag van de Spoorzone werd heel moeilijk gedaan over het een keer extra schoonmaken van de wc. Want wie moet dat betalen? Dat schone wc’s een visitekaartje zijn, was blijkbaar niet belangrijk. Ramen die open kunnen? Geen geld voor. Fatsoenlijk toegangsbeleid? Geen geld voor. De troep opruimen die in de bosjes ligt rond gebouw 88 (er lag 3 weken lang een zak hondenvoer; leuk visitekaartje) geen geld voor. Het argument van Mundial is iedere keer hetzelfde: de gemeente wil niet betalen. Maar de bedrijven betalen toch Mundial? Waar blijft dat geld dan?

Een idee heb ik wel, aangezien de vrouw van een van de grote bazen bij Mundial tegenwoordig ook in dienst is bij Mundial. Los van kwaliteiten, blijft dat een aparte aanstelling, voor een bedrijf dat claimt geen geld te hebben en uit te kunnen geven.

In mijn eerste Tilburgse jaren was ik groot fan van Festival Mundial: wereldmuziek, lekker eten, zonnetje; chillen. Later werd het me vooral te commercieel. Als bedrijf in de Spoorzone zat ik ‘in het hart’ van Mundial. Verre van plezierig. Het hield simpel in: bedrijf dicht van vrijdag tot en met zondag in het weekeinde van Mundial. Week vooraf en week na afloop bijna niet bereikbaar en geen parkeermogelijkheden voor leerlingen en klanten. Voor Mundial was dat de gewoonste zaak van de wereld. Als compensatie kunnen alle bedrijven twee vrijkaartjes krijgen. Over compensatie voor de overlast wordt niet gesproken. Je wordt geïnformeerd, maar moet verder toch vooral je mond houden.

Bij de overname van de Blauwe Parel door YogaCentrum Tilburg (YCT) zijn we uiteindelijk ook genaaid. YCT had terecht een aantal voorwaarden bij de overname. Een daarvan was dat de huurprijs hetzelfde zou blijven. Dus zat ik om de tafel met Jan Drissen, legde hem uit dat ik onder meer richting Nicaragua wilde om vrijwilligerswerk te doen en mijn school zou verkopen en legde het verzoek van YCT op tafel. Jan vond Nicaragua helemaal geweldig; hij had nog aan de basis gestaan van de zusterband tussen Tilburg en Matagalpa en had er jaren gewoond. En de huur dat was geen probleem.

Een paar weken later bleek een man een man, een woord een woord niet te gelden voor Jan Drissen. YCT kreeg vrolijk een mail, waarin ze twee keer zoveel huur moesten gaan betalen als ik deed. ‘Want dat was de hal waard’; een hal zonder klimaatbeheersing, waar je eigenlijk niet in kan komen ’s avonds na 17 uur, waar niet voor verlichting gezorgd wordt en waar je zelf geregeld je wc’s moet boenen, omdat er zo weinig schoongemaakt wordt. Ik belde Jan op, herinnerde hem aan onze afspraak, maar nu kreeg ik opeens te horen: ‘Ja, maar wij zouden evalueren. Dat heb ik door de verkoop uitgesteld, dus nu vraag ik meer geld.’ Ik herinnerde Jan nogmaals aan onze afspraak. Hij bevestigde dat we dat hadden afgesproken, maar inmiddels ‘was het anders’. Geen man, geen woord.

Uiteindelijk heeft YCT er nog geen maand gezeten. De start met het niet nakomen van de afspraak was al slecht, daarna werd het alleen maar slechter. Briefjes met de route naar de hal die werden opgehangen door YCT om de studenten de eerste dagen richting hal te helpen, werden verwijderd, zwangere vrouwen moesten over de noodtrap door het donker naar binnen, omdat La Cloche de voordeur niet wil openen en Mundial geen verlichting wil faciliteren aan de donkere kant van het gebouw. Vervolgens sprak de manager Spoorzone van Mundial wel haar ongenoegen over YCT uit dat het een zwangere les ’s avonds plant, waardoor de vrouwen in het donker naar binnen moeten. Onverantwoord gevaarlijk. Maar er zelfs iets aan doen; ho maar. Naamsvermeldingen van YCT werden ongevraagd verwijderd en zo ging het maar door. Reden voor YCT om een andere locatie te zoeken.

Triest dat een plek met zoveel potentie, met zoveel mogelijkheden om een nieuwe community neer te zetten, om iets unieks in Tilburg op te bouwen, om eindelijk eens niet in euro’s maar in mogelijkheden en in toekomst te denken, zo om zeep wordt geholpen door een bedrijf dat zichzelf op de borst slaat als echte community builder, maar in werkelijkheid alleen maar in euro’s denkt. Uiteindelijk rest me het gevoel op tijd een zinkend schip te hebben verlaten. Hoe zonde ik het ook vind van de mooie yogahal en mooie yogacommunity en de mooie samenwerking met onder meer Wellnessbon, Binnen Handbereik en Van Kop tot Teen.

O, en het e-mailtje van Jan Drissen dat ik zou krijgen met tips voor Nicaragua en Matagalpa: dat is ook nooit gekomen.