Valentijnsdag (14 februari) wordt gevierd door mensen uit Europa, de Verenigde Staten en Japan. Op deze dag worden liefdesverklaringen, zonder afzender in de vorm van kaarten, bloemen of doosjes bonbons verstuurd.
Op Valentijnsdag is het symbool van de dag natuurlijk het hart. Ook de kleuren rood en roze zijn typische valentijnskleuren. Opmerkelijk: in Duitsland is 14 februari een onheilsdag. Het is de geboortedag van Judas, de verrader van Christus. Valentijnsdag gaat bij onze oosterburen dus voor de meeste mensen ongemerkt voorbij.
De oorsprong van deze dag der liefde is volgens velen te vinden bij priester Valentinus. Hij leefde in de 3e eeuw na Christus in Rome. Hij verzorgde bejaarden, zieken en armen, gaf mensen wijze raad en zegende Christelijke huwelijken in. Dat laatste was echter een strafbaar feit in die tijd! Toen hij de blinde pleegdochter van Asterius (stadhouder van Rome) genas, bekeerde deze zich tot het Christendom en liet alle gevangen Christenen vrij. Dit was de druppel die de emmer deed overlopen voor keizer Claudius II. Op 14 februari 270 werd Valentinus gemarteld en onthoofd. Later werd hij door de kerk heilig verklaard en 14 februari werd een feestdag, die vooral in het Victoriaanse Engeland bijzonder populair was. Openlijke liefdesuitingen waren in deze preutse tijd uit den boze. Op 14 februari konden huwbare jongens en meisjes hun geliefden echter ongestraft verrassen met (anonieme) cadeautjes, brieven en gedichten. Engelse immigranten importeerden deze traditie in Amerika, waar het al snel uitgroeide tot een populaire (en commercieel uitgebuite) feestdag. Ook in Nederland wint Valentijnsdag de laatste jaren terrein.
TEMPERATUUR
Of het weer ook altijd rooskleurig is op de 14e kunnen we niet altijd zeggen. Het is tenslotte wintertijd en dat betekent meestal koud weer. De laagste temperatuur bij het KNMI werd gemeten in 1929 toen het in De Bilt -18,9°C werd. Daarnaast was het nog kouder in Winterswijk met -21,5°C, Sittard -21,4°C en zelfs in Brabant was het ijskoud met in Gemert -20,7°C. Ook bibberen was het in 1969 toen in Wageningen -19,6°C werd afgelezen op de thermometer. Voor het gevoel kan het eveneens ijzig zijn en dat merkte de carnavalsvierders in 1994 toen op maandag 14 februari een gevoelstemperatuur werd geregistreerd van -17 graden. Maar vorig jaar mocht er ook wezen die ijskoud van start ging met alleen in Volkel, Heino, Twenthe, Hupsel, Hoogeveen en Nieuw Beerta strenge vorst met -12,3°C in Heino als laagste temperatuur.
Maar februari heeft ook zijn zachte dagen en dat merkten we in 1961 toen op de 14e in Maastricht 18,8°C en in Eindhoven 17,5°C werd waargenomen; in 1998 werd het in Oost-Maarland iets minder zacht met 17,5°C en in Berkel-Enschot 16,8°C. In De Bilt zou het de warmste Valentijnsdag worden sinds 1901 met 15,2°C. Tenslotte was de zonnigste Valentijn in ons land te vinden in 1994 en 2021 toen in De Bilt de zon 9 uur scheen. Dat deed het ook in 2009 in Vlissingen, in 2018 in het hele oosten van het land en in 2019 in opnieuw Vlissingen en Gilze-Rijen en Wilhelminadorp. Vorig jaar was het opnieuw zeer zonnig met 9 zonuren in Lelystad, De Bilt, Volkel, Hoogeveen en Twenthe
NEERSLAG
De natste Valentijn ooit sinds 1901 was die van 2016. Heino noteerde 19 mm, Lelystad, Deelen en Schiphol ieder 16, Marknesse en De Bilt hadden ieder 15 mm opgevangen. Het vorige record was die van 2007 toen op 14 februari in Vlissingen 14 mm werd afgetapt. Opvallend is dat vanaf 2017 er in Berkel-Enschot geen druppel meer is gevallen. De laatste keer was dus 2016 toen 13,0 mm werd afgetapt; de natste 14e februari ooit daar sinds tenminste 1998. Op de tweede plaats staat 2007 met 12,5 mm.
SNEEUW
Ook sneeuw mag op Valentijnsdag niet ontbreken en het meest opvallende was de extreme sneeuwval van 1979 ruim 40 jaar geleden. De vorst viel toen met grof geweld in, waarna er ten noorden van de lijn Amsterdam-Zwolle veel sneeuw viel. Het gevolg was dat het verkeer vast liep, waarbij de hoofdstad van Nederland tijdelijk onbereikbaar was. Het noorden van ons land raakten enkele dagen ingesneeuwd door o.a. sneeuwduinen van 3 tot 7 meter in Groningen, waarbij er ook nog eens windvlagen waren van 100 km per uur. Vorig jaar was het helemaal wit van de sneeuw die een week eerder al was gevallen. Op de 7e ontstond een sneeuwdek van 11 cm en groeide een dag later naar 12 cm. Uiteindelijk bleef op Valentijnsdag 2021 nog 8 cm over als sneeuwdek.
ELFSTEDENTOCHT
Om het winterbeeld rond deze tijd compleet te maken werd op Valentijnsdag 1956 een heuse Elfstedentocht verreden. Het was een ijskoude Tocht der Tochten waarbij vele mensen bevroren ledenmaten hadden die overigens gewonnen werd door Jeen van den Berg nadat de eerste vijf deelnemers werden gediskwalificeerd.
2002-2006
In 2002 was het in Berkel-Enschot een onbewolkte en zonnige 14e februari, waarbij de temperatuur uitkwam op 6,2°C. Een jaar later was het een stuk kouder, waarbij de dag begon met matige vorst (-5,4°C) en in de middag liep het kwik op tot slechts 3,6°C. Het was wel een schitterende winterdag, want wolken zagen we niet en dus scheen de zon volop. In 2004 daarentegen was het alleen maar bewolking wat de klok sloeg, maar het was wel een stuk zachter met ruim 10 graden. Het bleef overal droog. Dit in tegenstelling tot 2005, waarbij Valentijnsdag guur van start ging met enkele pittige winterse buien die vergezeld gingen met hagel die in de vroege morgen nog lang bleef liggen. Rond 09.00 uur werd zelfs een regenboog waargenomen in Berkel-Enschot. Na de middag werd het overal droog en was het half tot zwaar bewolkt. Daarbij liep de temperatuur nog op naar een graad of 5 met ruim vier uur zon. In 2006 was het erg somber, waarbij het vrijwel overal bewolkt was. Op veel plaatsen begon de dag met mist die overging in laaghangende bewolking waaruit wat lichte motregen viel. Pas na de middag brak de zon nog even door en liep het kwik nog op naar bijna 10 graden.
2007-2012
Een jaar later viel deze romantische dag letterlijk in het water. De gehele dag regende het en over het hele land viel meer dan 10 millimeter. Pas in de avond werd het droog. Door al die bewolking werd het in de middag niet warmer dan een graad of 7. De regen was wel de voorbode voor het zachte weer wat daarna kwam, want op 15, 16 en 17 februari 2007 werd het namelijk 12 tot 13 graden. Ook in 2008 was het grijs, maar droog. De zon was de grote afwezige, waarbij de temperatuur nog opliep naar zo´n 4 graden. Heel anders dan een jaar later toen er volop zonneschijn was met ruim 8 uur zon in Berkel-Enschot. Het kwik liep nog op naar 5 graden, waarbij het in de ochtend nog -4 graden was. In 2010 was het een winterse Valentijn. Van tijd tot tijd viel er sneeuw en de temperatuur kwam de gehele dag niet boven het vriespunt uit. In de middag werd het maximaal -0,3°C, een ijsdag dus. Neerslag in de vorm van regen of buien bij een graad of 8 werd waargenomen in 2011 en daarbij kregen we de zon voor het tweede achtereenvolgende jaar niet te zien op deze Valentijnsdag. Ook in 2012 zagen we geen zonneschijn en was het een grijze dag. Overdag bleef het droog bij zo’n 6 graden. In de avond viel wat lichte regen.
2013-2021
Valentijn 2013 werd net als in 2010 een winterse aangelegenheid. Het KNMI had zelfs een weerwaarschuwing doen uitgaan van de sneeuwval die in de loop van de dag viel. We kregen van alles, van ijsregen tot sneeuw tot zelfs ijzel. De temperatuur schommelde daarbij rond het vriespunt en met een matig wind voelde het heel koud aan. Een jaar later werd het op de thermometer ruim 13 graden, maar dat was het enige positieve. In de middag en avond begon het namelijk te regen, waarbij 8 millimeter werd opgevangen. Valentijnsdag 2015 was ook een grijze dag, maar het bleef wel droog. Met 10,6°C in Berkel-Enschot werd het een zachte 14e februari. Net als in 2013 en 2010 vond ook Valentijnsdag 2016 in winterse sferen plaats. Koude lucht stroomde dat weekeinde namelijk Brabant binnen, terwijl er een neerslaggebied overtrok. In eerste instantie was het allemaal regen wat er viel, maar tussendoor zagen we steeds meer vlokken vallen. De regen ging namelijk over in natte sneeuw en dat gebeurde al in de vroege ochtend toen het koudste moment naderde. Op enkele plekken in het land was zelfs een dun sneeuwdek ontstaan en dan met name op de Veluwe en in het oosten: Oldebroek meldde 3 cm, Vaassen 2 en in Terwolde lag 1 cm. Overdag vielen er van tijd tot tijd regen- en/of natte sneeuwbuien en warmer dan 3 graden werd het niet. Het was een kille, sombere en kletsnatte Valentijnsdag.
Maar toen volgde drie achtereenvolgende jaren waar we een zonnige Valentijnsdag beleefden. In 2017, 2018 én 2019 scheen de zon namelijk 8 tot 9 uur en zagen we vrijwel geen enkel wolkje. De temperaturen daarentegen liepen wel flink uit elkaar. Zo werd het in Berkel-Enschot op 14 februari 2017 12,1°C, in 2018 was dat 6,6°C en drie jaar geleden liep het kwik op naar maar liefst 14,6°C. In 2020 was het niet meer zo zonnig. De bewolking overheerste en met slechts 2 zonuren werd het nog bijna 10 graden. Vorig jaar was een echte winterdag. De ochtend begon met een diepvriestemperatuur van -8,4°C in Tilburg tot -12,3°C in het Overijsselse Heino. Er was veel sluierwolken, maar daar scheen de zon gewoon doorheen, waardoor het opnieuw een zeer zonnige Valentijnsdag werd.
Van winterweer is dit jaar geen sprake. Valentijnsdag 2022 zal een mix geven van zon en wolken, waarbij de thermometer naar waarden gaat van een graad of 11. Daarbij staat er een matige zuidwestenwind, kracht 3 tot 4. En dit jaar zou weer eens neerslag kunnen vallen, want dat hebben we vanaf 2017 op 14 februari rondom Tilburg niet meer gezien.
Bron: KNMI en Jean-Paul Korst
13 februari 2022
