Augustus 2020 was bijzonder heet en het regende ook warmterecords voor zowel maximum- als minimumtemperaturen. Maar ook de unieke reeks tropische dagen achtereen tot het aantal tropische nachten van minstens 20 graden. Dat het meteen ook een zeer zonnige maand is geworden, is niet zo gek. Voor wat betreft neerslag was het gemiddeld een droge maand, maar de plaatselijke verschillen liepen uiteen van 21 mm tot 289 mm!
Temperatuur
Met een gemiddelde etmaaltemperatuur van 20,4°C tegen 17,5°C normaal in De Bilt was augustus 2020 uitzonderlijk warm. Daarmee is het na augustus 1997, met gemiddeld 20,5°C, de warmste augustus sinds het begin van de waarnemingen in 1901. Kijken we naar alle maanden van het jaar dan staat deze maand op de vijfde plaats van warmste kalendermaanden ooit gemeten sinds 1706. Bovenaan staat juli 2006 met een gemiddelde etmaaltemperatuur van 22,3°C. Limburg was deze maand het warmst: Maastricht had gemiddeld 21,2°C en Arcen 21,1°C. In Brabant was het ook zeer warm met in Eindhoven een gemiddelde etmaaltemperatuur van 20,8°C gevolgd door Gilze-Rijen en Volkel met ieder 20,7°C. In steden was het nog warmer, waarbij het in Tilburg en Berkel-Enschot gemiddeld 21,8°C werd.
De eerste dagen van de maand waren wisselvallig en in de nacht koelde het flink af. Op 3 augustus werd dan ook meteen de laagste minimumtemperatuur van de maand gemeten met 5,5°C in Hupsel. Vanaf de 4e liepen de temperaturen flink op en werd het zeer zonnig. Een ongekende reeks hoge temperaturen volgde wat uitmondde in een officiële hittegolf en ondertussen sneuvelde het ene na het andere dagrecord. De hoogste maximumtemperatuur werden gebroken op 9, 10, 11 en 13 augustus en voor de warmste nachten gebeurde dat op 10, 11, 12, 13 en 15 augustus.
Tenslotte werden ook nog eens de hoogste gemiddelde etmaaltemperaturen gebroken: 9, 10, 11 en 13 augustus waren de dagen. In De Bilt begon de hittegolf op de 5e met een temperatuur van 28,3°C. Daarna volgden acht dagen achtereen (6 tot en met 13 augustus), waarbij de maximumtemperatuur steeds boven de 
tropische waarde van 30 graden lag. En dat is ongekend, want nog nooit eerder telde het KNMI zoveel tropische dagen achter elkaar. Ook de weekgemiddelde maximumtemperatuur was met 33,2°C hoger dan ooit en lag 1,2°C boven het vorige record van 1975. In die periode kwam de hoogste temperatuur in De Bilt uit op 34,6°C en dat gebeurde op 8 augustus. In De Bilt is het in augustus slechts twee keer nog warmer geweest: op 4 augustus 1990 werd het 35,3°C en op 7 augustus 2003 steeg de temperatuur naar 35,0°C. Niet alleen overdag was het warm, maar ook ’s nachts. Die schommelden tussen 9 en 15 augustus tussen de 18,4°C en 21,5°C, met een weekgemiddelde van 19,7ºC.
Het vorige record uit 2014 stond op 18,1°C. In De Bilt kwam de minimumtemperatuur op drie dagen zelfs niet onder de 20 graden uit. Ofwel drie tropische nachten en normaal komt dit minder dan een keer per jaar voor. Pas op 18 augustus kwam er een einde aan de hittegolf, die daarmee dertien dagen geduurd had. In het zuidoosten van het land bleef het langer warm en duurde het tot de 23e voordat de maximumtemperatuur onder de 25 graden dook. Daar werd deze maand ook de hoogste maxima van de oogstmaand bereikt: Arcen noteerde op 8 augustus een kwikstand van 37,0°C.
Op de 20e steeg het kwik in Brabant en Limburg opnieuw naar de 30 graden. Oorzaak was ex-hurricane Kelly die voor de kust van Ierland lag en gevuld was met subtropische lucht. Met een sterke zuidelijke stroming kwam deze onze kant op en dat merkten we ook in de nacht van 21 augustus. Op veel plaatsen zakte de temperatuur niet verder dan tot rond de 25 graden. Een echte plaknacht was het. Uiteindelijk leverde het nog een warmterecord op van hoogste minimumtemperatuur ooit voor de 21e. Want ondanks dat het kwik in de avond verder begon te zakken was het genoeg om het record te breken. Wijk aan Zee is nu recordhouder met 20,6°C, waarmee het vorige record uit 1943 met 19,6°C van Maastricht uit de boeken werd geschreven. Vanaf 22 augustus daalde de temperatuur eindelijk tot rond of zelfs onder normaal. In totaal werden in De Bilt 17 zomerse dagen van 25 graden geregistreerd tegen zeven normaal, waarvan er negen tropisch waren tegen normaal één.
In het zuidoosten van het land was voor het derde jaar op rij zelfs sprake van een regionale superhittegolf of tropische hittegolf of woestijngolf. Daarvan spreken we pas als er vijf tropische dagen achter elkaar worden waargenomen, waarvan er drie de 35 graden bereikt. In de weerkunde hebben we daar (nog) geen naam voor dus geven weerinstituten daar maar een eigen draai aan. Eigenlijk is het gewoon een hittegolf. In Arcen, Eindhoven, Tilburg en Berkel-Enschot gebeurde het dit jaar van 5 tot en met 13 augustus. In Gilze-Rijen en Volkel vond dit plaats van 6 tot en met 13 augustus. Berkel-Enschot telde vanaf de 7e t/m de 11e zelfs alleen maar temperaturen van 35 graden. Niet normaal zo vijf dagen achtereen. Vorig jaar gebeurde dat al op vier dagen achtereen, waarvan er drie zelfs de 40 graden passeerde. Of dit een trend gaat worden in de zomer is maar de vraag.
Ook in Midden-Brabant was het een zeer warme oogstmaand, waarbij Berkel-Enschot een gemiddelde etmaaltemperatuur had van 21,8°C. Deze was verdeeld over een gemiddelde middagtemperatuur van 27,9°C en in de nacht was dat gemiddeld 15,7°C. Normaal, over de periode 1998-2019, is dat 24,2°C en 13,7°C gemiddeld. De warmste dag is die van 8 augustus toen het kwik naar de 37,4°C steeg. Daarmee is het meteen de hoogste augustustemperatuur ooit gemeten op dit station sinds tenminste 1998.
Het vorige record dateerde van twee jaar geleden toen het op 7 augustus 2018 37,3°C werd. Het nieuwe record van dit jaar zat in een reeks van vijf dagen achtereen van minstens 35 graden. Daarnaast werd ook het record van hoogste minimumtemperatuur in augustus ooit gemeten. Op de 9e werd het over 24-uur namelijk niet kouder dan 22,4°C. Het oude record dateert uit 2004 toen het in de nacht van 10 augustus het kwik niet verder daalde dan 20,6°C. In totaal werden in Berkel-Enschot 29 warme dagen van minstens 20 graden waargenomen, waarvan er 19 zomers waren en 11 tropisch. Op twee dagen bleef het kwik steken tot onder de 20 graden en daarmee waren het ook de koelste dagen. Dat gebeurde pas op het einde van de maand met op 26 augustus 19,4°C en op de 30e 19,0°C.
Neerslag
Gemiddeld over het land viel er 72 mm neerslag tegen een langjarig gemiddelde van 78 mm en daarmee was het bijna een normale augustus. Doordat de neerslag echter een sterk buiig karakter had, liepen de neerslaghoeveelheden van plaats tot plaats sterk uiteen. De meeste neerslag viel in de noordwestelijke helft van het land. In Den Helder viel tijdens buien op zowel 14 als op 17 augustus bijna 40 mm in een etmaal, en daarmee was het dan ook het natste KNMI-station deze maand, met in totaal 157 mm tegen 77 mm neerslag normaal. Op meerdere plekken rond het IJsselmeer en in het noordelijk en zuidelijk kustgebied werd meer dan 140 mm gemeten. Zo had Dirksland 289 mm in de regenmeter gevolgd door Biddinghuizen (182), Assendelft (169) en Oldebroek had nog 166 mm. In Brabant waren Oudenbosch en Zundert de natste stations met respectievelijk met 105 en 88 mm.
Droog was het in het oosten van Brabant, het noorden van Limburg en de Achterhoek met op sommige plekken slechts 15 tot 25 mm. Zo ving Waalre 14 mm op, het Gelderse Woold 19, Lichtevoorde 20, Maastricht 21 en Boxtel 22 mm. Daarna volgen nog Ell, Kessel-Eik en Lievelde met ieder 24 mm. In De Bilt viel in deze oogstmaand 89 mm neerslag tegen 73 mm normaal. In Berkel-Enschot bleef de neerslag steken op 49 mm. Daar werd op 22 dagen regen waargenomen, waarvan zeven dagen met onweer en één met hagel. Tenslotte ook nog drie dagen met mist.
Van 4 tot en met 10 augustus was het in het gehele land vrijwel droog. Daarna kwamen er elke dag wel buien voor, vaak met onweer. Aanvankelijk was het zonnig en droog weer, maar vanaf 11 augustus ontstonden er her en der in het land flinke onweersbuien met 70 mm in Lunteren. Doordat er weinig wind stond bleven ze regelmatig lang op dezelfde plek hangen en veroorzaakten lokaal veel neerslag. OP de 12e ving Dirksland tijdens een onweersbui 65 mm op en tijdens stortbuien vier dagen later nog eens 72 mm. Ofwel 138 mm in een week tijd. Op 16 en 21 augustus werd code oranje uitgegeven voor hagel, windstoten en veel neerslag in korte tijd. Op 25 en 26 augustus trok een lagedrukgebied, dat in Engeland de naam Francis kreeg, ten noorden van ons land richting Denemarken. De meeste neerslag viel die dagen in het noorden van het land tot wel 35 mm. Tenslotte kreeg Dirksland op de laatste augustusdag opnieuw veel neerslag te verwerken: 67 mm. Wat hebben die daar natte voeten gekregen deze maand.
Onweer
Augustus was nog geen uur oud of een onweersgebied trok over Tilburg dat bijna twee uur duurde . Er was veel bliksem, maar de donder was te ver weg om te horen. Tien dagen later bereikte aan het begin van de avond opnieuw onweer in Berkel-Enschot wat ruim twee uur duurde. Tussen 19:00 en 20:00 uur was het één en al gerommel zonder bliksem en neerslag leverde het ook niet op. Toen kwam de verjaardag van weerman Johan Verschuuren op de 13e die zijn 85e verjaardag vierde. En hij kreeg meteen een weergaloos en vooral onweerstaanbaar cadeau: onweersbuien. Deze trokken in de ochtend al over Berkel-Enschot, met twee donderslagen en een hoosbui. En in de loop van de middag passeerde het volgende onweerscomplex die meer dan uur lang het liet donderen en later ook bliksemen.
Deze onweersbui bleek achteraf boven Loon op Zand te hangen waar wateroverlast optrad met een ondergelopen fietstunnel en straten als gevolg. Op 15 en 16 augustus onweerde het wederom, waarbij op de 15e zes dondersalgen werden geteld. Een dag later was deze niet bij te houden. In de loop van de middag begon het al te rommelen met om 16:14 uur een enorme knal die de ruiten deed trillen. Daarna was er ruim drie uur land onweer te horen tot aan het begin van de avond. In de avond van 18 augustus trok vervolgens felle onweersbuien over Berkel-Enschot. In een half uur tijd viel er 20 mm neerslag, vielen er hagelstenen, werden windstoten waargenomen en 119 donderslagen geteld. Het resultaat was dat straten onderliepen, takken van bomen werden afgerukt en toiletten en gootstenen gingen borrelen. Daarbij werd twintig minuten lang een regenboog gezien. Wat een schouwspel was dat. We eindigen met 28 augustus. Op het einde van de middag passeerde de eerste onweersbui en in de loop van de avond de volgende wat nog 18 donderslagen opleverde. Deze laatste zorgde wel voor spectaculaire beelden boven het centrum van Tilburg. Daar werd namelijk een shelfcloud ofwel rolwolk vastgelegd. En als je dat ziet betekent dat schuilen voor het noodweer. Maar veel neerslag viel er niet, maar wel op andere plaatsen. Zo viel op 28 augustus tot de ochtend van de 29e op een enkele plaats 30 tot 40 mm, zoals in de omgeving van Woensdrecht, en vanaf 29 augustus tot de ochtend van de 30e ving Krommenie nog 31 mm op.
Storm
In de avond van 25 augustus en in de nacht naar 26 augustus waaiden verschillende bomen om en braken veel takken af. Dit kwam doordat zomerstorm Francis over ons land trok. Aan zee kwam het in de avond van 25 augustus in IJmuiden tot een officiële storm met windkracht 9. In de nacht van 25 op 26 augustus volgde andere kuststations. De zwaarste windstoot werd in IJmuiden gemeten met 107 km/uur, gevolgd door Vlissingen en Hoek van Holland met 104 km/u en 103 km/u. Ook in het binnenland stond veel wind met windstoten van 75 tot 90 km/uur. Op zee werd voor de kust van Hoek van Holland een windstoot gemeten van 113 km/u en dat is bijna orkaankracht. Het was daarmee de vijfde storm van dit jaar, nadat we in februari er maar liefst vier om de oren hadden gekregen. De laatste keer dat een storm in de zomer ons een bezoek bracht was vorig jaar op 10 augustus. IJmuiden was toen het enige station dat een uur lang windkracht 9 registreerde met windstoten tot 104 km/u.
Zonneschijn
De maand was zeer zonnig, met gemiddeld over het land 229 uren zon tegen een langjarige gemiddelde van 195 uur. Den Helder had deze maand niet alleen de meeste neerslag, maar ook de meeste uren zonneschijn met 250 uur. Ook andere kustplaatsen waren zeer zonnig, zoals Lauwersoog met 241 zonuren en Wijk aan Zee die 237 uren zon registreerde. De minste uren zon, maar nog steeds meer dan normaal, noteerden het oosten en zuidoosten van het land. Zo kreeg Maastricht 208 uur de zon te zien, Ell en Arcen ieder 210 uur en Twenthe 212 zonuren. In De Bilt en Berkel-Enschot scheen de zon respectievelijk 224 en 229 uren. Bij dat laatste station werd in deze maand geen enkele zonloze dag waargenomen en op acht dagen scheen de zon minstens 11 uur en dat laatste vond dat alleen plaats tussen 3 en 19 augustus.
Bron: KNMI, Weeronline en Jean-Paul Korst
7 september 2020
