Gedurende de eerste week van augustus verbleef een groep Nederlanders in Srebrenica in Bosnië & Herzegovina. Vrijwilligers van Centrum voor Europese Samenwerking PortAgora in Tilburg organiseerden daar samen met jongeren uit Bosnië & Herzegovina, Italië, Spanje en Frankrijk het internationale Srebrenica Wave Festival.
De oorlog die in de jaren 1992 – 1995 het voormalige Joegoslavië uiteen liet breken heeft zijn sporen nagelaten, welke tot op de dag van vandaag zichtbaar en voelbaar zijn in het land. De Tilburgse stichting PortAgora zet zich inmiddels al heel wat jaren in om de bevolking te ondersteunen in de wederopbouw van de economie.
Eén van de reisgenoten dit jaar was de in Tilburg wonende Monique Cooymans – Wouters. Tijdens de oorlog in het voormalige Joegoslavië was zij als beroepsmilitair uitgezonden naar Srebrenica (Dutchbat II) waar zij deel uitmaakte van de medische afdeling. Voor de eerste keer sinds haar uitzending was ze terug in het gebied waar zij als twintiger de levens redde van gewonden: militairen én burgers die bij de compound van Dutchbat aanklopten in nood. Schotwonden, door mijnen afgerukte ledematen en slagaderlijke bloedingen waren voor haar het dagelijks werk.
Bladerend door twee A3-formaat fotoalbums volgen de vele anekdotes elkaar snel op. Voor haar vertrek had Monique namelijk een knuffelbeer gekregen van haar man, waarin zij een kleine camera en fotorolletjes smokkelde. De beer kreeg een blauw petje op en hesje aan en ging als mascotte overal mee naartoe. “Op de compound ben ik weer in mijn eigen kamer geweest, mijn naam en de kalender die ik had gemaakt stonden nog op de muur. En zelfs het touwtje waaraan ik een lamp had vastgemaakt, hing er nog.” Het terugzien en herbeleven van de heftige geschiedenissen is geen kleinigheid om mee te maken.
Op een zekere avond – het was 13 september 1994 – klopte een vrouw van 20 jaar aan de poort, hoogzwanger. Aangezien het al donker was en de post van Artsen zonder Grenzen vijf kilometer verderop voor haar niet meer te bereizen was, besloot Monique dat zij op de compound van Dutchbat zou moeten bevallen. Voor zowel de jonge moeder als Monique was het de eerste bevalling. De vader van het nog ongeboren meisje, Saša Hidić heeft een Servische moeder en een Bosnische vader en sprak Duits, waardoor er geen tolk nodig was en zodat niemand de achtergrond van de man te weten hoefde te komen. De volgende dag vertrok het jonge gezin en sindsdien had Monique nooit meer van hen gehoord.
Dit veranderde deze zomer, toen zij – naar het idee van haar oud-Dutchbat-collega en ‘buddy’ Gerald Gijsbertsen – via de Stichting Veteranen Hart van Brabant een foto verspreidde van het jonge echtpaar en hun pasgeboren baby, waarmee een zoektocht begon. Het eerste contact werd gelegd via Stichting Veteranen Hart van Brabant, waarna Monique op 27 juni dit jaar zelf contact kon leggen met de nu bijna 22-jarige Arnela.
Het meisje, Arnela Hidić woont vlakbij Sarajevo en wilde haar ’tweede moeder’ heel graag ontmoeten. Samen met Gerald Gijsbertsen reed Monique op donderdag 4 augustus naar Sarajevo. Dezelfde avond om 19.45 uur volgde de bijzondere en indrukwekkende ontmoeting, waarbij veel verhalen werden uitgewisseld en Arnela voor het eerst – dankzij de foto’s van Monique – ontdekte hoe zij ter wereld was gekomen.
Vader Saša Hidić heeft de oorlog niet overleefd. In een poging om de veilige stad Tuzla te bereiken – zoals 10.000 andere mannen en jongens hebben geprobeerd – is hij bij Zvornika om het leven gekomen. Pas in 2015 werden zijn resten geïdentificeerd en herbegraven bij het grote memorial in Potočari, dat tegenover de voormalige Dutchbat compound ligt. Een bijzonderheid, want hij is de tweede niet-moslim die hier begraven is.
Monique heeft zijn graf bezocht en een gele lelie achtergelaten. “Het is toch bijzonder, om van al die duizenden die daar liggen er één te kennen, al was het maar een dag.”
Lees ook:
- Tilburg – Srebrenica (Bosnië): culturele en economische uitwisseling – 29 juli 2016
- Jongeren van Potočari – 30 juli 2015
- Een bewogen busreis naar Bosnië – 1 augustus 2015
- Reis naar Srebrenica – inleiding – 28 juli 2015
En voor wie Bosnisch kan lezen:
Jeetje, die is inderdaad indrukwekkend, alhoewel er veel van dergelijke verhalen zouden zijn! De vader heeft het niet mogen overleven, wat erg….verschrikkelijk. Het is een mooi verhaal…..