Peter de Bie: “Ik wil géén geraniums en sanseveria’s, ‘niks doen’ ligt niet in mijn aard”

Veel Tilburgers, en nog veel meer mensen in het gehele land, kennen Peters creaties ‘Malien’ en ‘Mimiscule’, persoonlijkheden die middels clownerie en mimespel bewogen verhalen wisten te vertellen. Na 40 jaar sluit Peter zijn acteer-carrière af met een laatste voorstelling in Kaffee Lambiek op 14 april. Hij vertelt over hoe het begon en waarom hij nu heeft besloten om te stoppen.

Peter: “Het besluit om te stoppen is gegroeid. Sinds 1 april van vorig jaar, 2012, was ik al met mijn bedrijf gestopt en geleidelijk aan groeide het besef dat ik het fysiek steeds minder aan kon om nog op te treden. Dat betekent niet dat ik niks meer ga doen, maar mijn basis-creaties stoppen, want die kan niemand anders doen.

Ik ben nu mijn theaterwerkplaats aan het ontmantelen en kom zoveel tegen, wat ik in de afgelopen jaren gedaan heb. Dan denk ik: “Oja, dat heb ik ook nog gedaan en dit ook nog…” Ik moet nu zoveel dierbaars los gaan laten. Maar ik laat wel mijn creaties en hun verhalen voortleven in boeken die ik ga schrijven. Ik blijf ook wel theaterstukken schrijven en regisseren met dezelfde bewogenheid.”

“Eerst heb ik HTS, weg- en waterbouwkunde gestudeerd. Ik vond het vak erg leuk, maar de wereld van dure zoontjes en korpsballen sprak me helemaal niet aan en ik stapte over naar de sociale academie. Daarna moest ik in militaire dienst, dat was er toen nog ‘de dienstplicht’. Meteen nadat ik uit dienst kwam, kon ik aan de slag als groepsleider bij Kindertehuis Maria Goretti aan het Wilhelminapark in Tilburg, later in 1978 omgedoopt tot Sociaal Agogische Samenwerking Tilburg (SAST).

“Daar ben ik op 1 december 1972 begonnen, dat weet ik nog precies, het was de dag nadat de nonnen, de zusters Carmelitessen van het Goddelijk Hart van Jezus, afscheid hadden genomen van Maria Goretti. Ik was een van de allereerste manlijke groepsleiders, niet alleen daar, maar in Nederland.” Lachend: “Mijn vader was het er helemaal niet mee eens, dat weet ik nog wel!”

Bij Maria Goretti ben ik met theater begonnen. Dat is nu precies 35 jaar geleden, in 1978 dus. Binnen de kinderbescherming kwamen er veel veranderingen in de jeugdzorg; decentralisatie Van een groot tehuis naar kleine huisjes, verspreid, maar verweven door de hele stad. Dit ging gepaard met de bijstelling van de volwassenheidsleeftijd van 21 naar 18 jaar. Daardoor stonden veel jongeren er plotseling alleen voor, zonder goede begeleiding. Ik ben toen als mentor op een kamertrainingsproject gaan werken, om jongeren voor te bereiden op zelfstandigheid. Ik ontdekte al heel snel dat deze jongeren voor een merendeel vast begonnen te lopen en dát zonder ruggesteun. Bij hen ontstond het gevoel, dat niet gehoord te worden. Met hun vaak schrijnende problematiek liepen zij vaak tegen bureaucratische muren, dovemansoren of justitie aan. Daar wilde ik iets mee. We zijn toen begonnen met cabaretgroep ‘Dossier C’, een naam gebaseerd op de dikke zware dossiers, die tehuis-jongeren jarenlang met zich meeslepen. Met dit cabaret waren wij in die tijd uniek door middels de eigen verhalen en belevingen de stem van deze jongeren te laten horen.

Van de directeur mochten we de oude, leegstaande toneelzaal van Maria Goretti hiervoor gebruiken, hij verwachtte er namelijk niet zo veel van. Maar hij wist toen nog niet dat het kritisch toneel was, wat we daar maakten. Het was de eerste keer in Nederland, dat mensen toneel gingen maken, gebaseerd op eigen ervaringen. Dat was nieuw! We zijn daarna, gesponsord door de Pleeggezinnen Centrale Nederland, voorstellingen gaan doen bij vele instanties internaten,sociale academies door heel het land. We hebben zelfs in de Brabanthallen gespeeld en werden uitgenodigd door de Wereldomroep, de KRO en Veronica voor interviews. Door de KRO is ook een voorstelling uitgezonden: ‘Een tehuis is geen thuis’, . Hierna heb ik samen met cabaretgroep ‘Dossier C’ nog twee voorstellingen gemaakt, onder andere ook nog: ‘Na 15 jaar Kinderbescherming’ en ‘Marietje D’.

Na zeven jaar zijn we met dit theater gestopt, het was gezegd en ook voor een deel gehoord, er ontstonden nieuwe projecten zoals begeleid wonen. Ondanks dat ben ik toen ook bij de kinderbescherming weggegaan, omdat ik niet langer achter de methodiek kon staan. Er waren zoveel misstanden, ik kon daar niet meer tegen. Eigenlijk kwam het er op neer, dat ík mezelf niet meer gehoord voelde en vanaf dat moment ben ik mijn eigen theater gaan maken. ‘Jong leren’ heette mijn eerste, eigen voorstelling. Hierop kreeg ik veel positieve kritieken en één daarvan was, dat de ‘stille’ scenes in mijn spel erg aanspraken. Daardoor ben ik geleidelijk aan steeds meer mime gaan spelen. Ik heb geleerd dat ‘iets laten zien’ heel sterk werkt. Vervolgens werd ik veel gevraagd voor feesten, partijen, buurtcentra, winkelcentra en noem maar op. Mijn doel was vooral om de mensen een glimlach te brengen.

“Maar de rode draad in mijn leven is, dat ik toch altijd bezig ben geweest met mensen in moeilijke omstandigheden. Ik heb ‘Via del Mondo’ bedacht en samen met Mundial Productions ontwikkeld en opgericht. Toneel met, door en voor straatkinderen wereldwijd, maar ook bij jou om de hoek, die daarmee de situatie waarin zij leven, laten zien.” Via del Mondo is later overgenomen door Mundial. “Altijd deed ik wel iets met de zogenoemde ‘onderkant van de samenleving’. Op dit moment heb ik een project met dak- en thuislozen in Roemenië, en daar ga ik ook mee door. Er zijn daar geeneens toiletten. Ik wil ervoor zorgen dat die er komen. Er zit altijd sociale bewogenheid in mijn werk, dat zul je zondag de 14de, bij mijn afscheid, ook weer zien. Ik neem je mee in fantasie, maar die fantasie is eigenlijk de werkelijkheid.”

“Deze bewogenheid heb ik niet van thuis meegekregen, ik weet ook niet waar die vandaan komt. Al sinds mijn pubertijd heb ik mij wel altijd afgezet tegen de hang naar poen en carrières en zo. Ik denk dat ik door de kinderbescherming meer ben gaan kijken naar mensen, het zal een basisgevoel, welke ik bewogenheid noem, hebben aangewakkerd.”

“Een ander project dat ik bijvoorbeeld heb gedaan, ging over AIDS in Mozambique. We maakten theatervoorstellingen waarin de gevaren van AIDS werden uitgebeeld, om die op marktpleinen te spelen, om daarna met de lokale bevolking daarover in gesprek te komen om later ook daadwerkelijke voorlichting en hulpmiddelen in te zetten. We moesten altijd allereerst met de dorpsoudste gaan praten, want die moest daar eerst toestemming voor geven. De eerste modellen van die toneelstukken zie ik nog steeds terug, terwijl ze nu zijn doorontwikkeld en uitgebreid door mensen die het hebben opgevolgd. Ik heb daar voor elkaar gekregen dat deze toneelstukken ook op de Nationale TV werden uitgezonden en zelfs in de kerk werden gespeeld, zodat uiteindelijk heel veel mensen werden bereikt.”

“Maar nu moet ik een duidelijke streep trekken. De laatste voorstelling, op 14 april, is alleen voor genodigden. Maar zolang er nog plaats is, kunnen mensen die willen komen mij mailen, voor zover er nog plaats is, zet ik ze op de gastenlijst. Maar het wordt een besloten gelegenheid. Het was oorspronkelijk bedoeld als een matinée, ‘Matinée Bie O’Logique’, maar er komen zoveel mensen optreden, waaronder veel die ik heb opgeleid of begeleid, dat het nu al overloopt in een soirée… hahaha! Onder veel meer komen YoYo, een bijzondere leerling van mij, Theater Marikesh uit Groningen, Leonie Ruissen met begeleiding, Peer Lelkes conferencier. ‘Lambiek draait door!!!’, Muziek vanaf het gouden oude Vinyl met nostalgische herinneringen, gepresenteerd door DeeJay Dries, Erik Engelen op piano, Duo Dovemansoren, die hebben nog bij mij in de tuin opgetreden…, Marietta Rust, zang en dans met Gerti op gitaar en Moniek met haar gouden stem. Ik vind het geweldig dat die allemaal komen!

“Alle avonturen die ik heb beleefd, ga ik opschrijven en daarvoor zoek ik nog een illustrator. Maar ik wil zeker géén geraniums en sanseveria’s, ‘niks doen’ ligt niet in mijn aard.”