Verandert de rol van de gemeenteraad?

nieuwe raad 2014Twee hoogleraren kijken in hun glazen bol om te zien wat 2015 gaat brengen. Douwe Jan Elzinga (Rijksuniversiteit Groningen) voorziet een sterkere positie van de wethouder, Marcel Boogers (Universiteit Twente) een prominentere rol van de burger.

De verschuiving van taken richting gemeenten is slechts een tussenstap. Partijen in de samenleving gaan op termijn steeds meer overheidstaken voor hun rekening nemen. De rol van gemeenteraden verandert dan in die van normsteller. ‘Als ze zich tenminste niet laten mangelen’”, aldus Marcel Boogers, hoogleraar innovatie en regionaal bestuur aan de Universiteit Twente en senior adviseur bij BMC.

TransitieDe focus bij gemeenten wordt momenteel heel erg verlegd van het fysieke domein naar het sociale. Dat laatste domein wordt door de drie decentralisaties op het gebied van jeugd, werk en zorg steeds belangrijker, het fysieke minder belangrijk omdat er minder wordt gebouwd. ‘De bedoeling is echter dat steeds meer samenlevingspartners de taken – of een deel ervan – gaan overnemen. Als het echt wat wordt, wordt er steeds minder van de overheid. De mate waarin dat een succes wordt, is echter nog de vraag’, aldus Boogers.

Die volgende transitie vraagt wel om een democratische legitimering. Boogers voorziet het instellen en optuigen van adviesraden nieuwe stijl, naar het voorbeeld van de wmo-adviesraden. ‘Dat kan op meer terreinen, bijvoorbeeld op dat van de jeugdzorg. Maar dan moet er wel worden gekeken naar de samenstelling en het mandaat van die adviesraden. Super ingewikkeld hoe je die democratische legitimering borgt. Maar het moet, omdat je op het terrein van de zorg akelig dicht op de burger en zijn individuele vrijheid komt te zitten’, zegt hij.

Gevaar voor de gemeenten – en de gemeenteraden – is volgens Boogers dat ze door de recente ontwikkelingen worden gemangeld. ‘Steeds meer belangrijke beslissingen op het gebied van arbeidsmarktbeleid, zorgtaken en het ruimtelijk en economisch beleid worden in apolitiek, regionaal verband genomen. Aan de andere kant worden veel beslissingen op sublokaal-niveau genomen; in de wijken en buurten, in de sociale wijkteams.’ Hij ziet de rol van gemeenteraden vooral als een normstellende: meer op hoofdlijnen, minder op inhoud. ‘Ze zouden de verbindende schakel kunnen zijn. Maar als ze niet uitkijken, worden ze links en rechts voorbij gestoken.’ Dat gemeenten daarmee net zo onzichtbaar worden als de provincies verwacht hij niet, omdat de beslissingen in het sociaal domein over mensen gaan. Als daar iets misgaat, zullen burgers toch iemand ter verantwoording willen roepen. ‘Het zorgstelsel is dan wel gedepolitiseerd, de zorg zelf is politiek geworden. Dat gaat in raadscommissies besproken worden. De steunkous wordt de stoeptegel van vroeger.’

Bron: Binnenlands Bestuur

Beste Godelieve, het destijds voor gemeenten ingevoerde duale systeem is haast een kopie van het landelijke systeem. Onderscheid tussen regering (kabinet) en 2e en 1e kamer. De beide kamers zien toe op het functioneren van het kabinet en kunnen zelf met initiatieven komen (constituerende en controlerende functie). De kamers benoemen voorzitters uit hun midden en het kabinet zit in de eigen (beklaagde) bank! De onafhankelijke posities van elkaar heb je de afgelopen tijd kunnen ervaren via de discussie omtrent de zorgwet en in het bijzonder de “vrije artsenkeuze”.
Feitelijk heeft de gemeenteraad dezelfde functie als de 1e en 2e kamer bij elkaar. Echter, bij de gemeenten is doorgaans de burgemeester de voorzitter van de gemeenteraad. Dit behoeft echter niet, maar ik kan zo een twee drie geen gemeente noemen waar dit niet het geval is. De raadscie. daarentegen kennen wel voorzitters uit hun midden. Het College functioneert dus bij het duale systeem meer onafhankelijk en stuurt daarbij rechtstreeks de ambtelijke organisatie aan. Feitelijk is daarmee het dagelijks bestuur in de uitvoerende positie gekomen. De gemeenteraad dient daar op toe te zien en dient niet op de stoel van het College te gaan zitten! Natuurlijk is er altijd een binding tussen coalitie en uitvoerend College, die de processen binnen de gemeenteraad beïnvloedt. Die beïnvloeding zit in het zogenaamde coalitieakkoord/convenant! Landelijk is dat ook zo bij het regeerakkoord. Bij het monisme was er deze onafhankelijkheid niet en viel het ambtelijk apparaat onder de verantwoordelijkheid van de gemeenteraad. De praktijk laat nu echter zien dat het dualisme bij de gemeenten een geforceerde doorbraak is geweest. Formeel te realiseren, maar naar de geest moeilijk te effectueren. Daarvoor is de afstand tussen de gemeentelijke bestuurlijke onderdelen te klein alsook de afstand naar de bevolking. Bovendien heeft de gemeenteraad zelf in de praktijk een grote hekel aan de geforceerde afstand. Wordt vooral als bezwaar gevoeld tegen de achtergrond van hun binding met de directe achteban en de bevolking. Hun signaalfunctie wordt doorgaans rechtstreeks gekoppeld aan de oplossingsfunctie en men heeft moeite die koppeling los te laten en over te dragen aan het College. Bij oppositiepartijen al helemaal. Ook de coalitiepartijen hebben soortgelijke problemen en zitten mede daardoor permanent in een soort spagaat. Met andere woorden; volgen we de eigen koers of volgen we de afspraken in het coalitieakkoord. Dit dualistische binnen het dualisme zet de gemeenteraad en het gehele gemeentelijke bestuurlijke functioneren behoorlijk onder druk. Kan de gemeenteraad zich beperken tot de formele taken en kan ze überhaupt die zelfdiscipline opbrengen? Binnen deze onzekere situatie ontstaan er allerlei bestuurlijk bypasses, zoals adviesraden, die de zaak er niet transparanter opmaken. Men zoekt zekerheden op die er niet zijn en vertalen die in directe beïnvloeding en daarmee sluipt geleidelijk het “monisme” weer binnen. Met andere woorden; kadaverdiscipline binnen de coalitie en de vrije aanval in de oppositie! Alsook Colleges die omwille van de voortgang arrogantie gaan vertonen of betweterig gaan overrulen!

interessant

http://www.socialevraagstukken.nl/site/2015/01/20/kom-uit-de-ivoren-toren-welkom-in-de-nieuwe-wereld/

PS:
Joost, kun je een keer een korte cursus geven. Over dit thema?
Over duale systeem? (Cursus Politiek ging indertijd wegens gebrek aan belangstelling niet door). Ik snap het duale systeem niet altijd. Het stemgedrag van de raad. Ik weet dat er sinds 2001 sprake is van een scheiding tussen bestuur (burgemeester en wethouders) en controle op het bestuur (gemeenteraad). Deze stap is gemaakt om een duidelijker onderscheid te maken. Maar ga je als raadslid tegen je wethouder stemmen? Komt dat vaak voor?

De hoogleraren vergeten eerst te vertellen dat het dualistisch systeem op gemeentelijk niveau heeft gefaald. Gevolg hiervan is dat gemeenteraden op hol zijn geslagen en zich bovenmatig zijn gaan bezighouden met het detail en niet met de hoofdlijnen ( constituerende functie) en het toezicht (de controlerende functie). Het tweede wat de hoogleraren vergeten te vertellen is het feit dat de drie transities een technocratisch gebeuren zijn, waarbij ambtelijke organen vaak het voortouw (moeten) nemen. Het derde wat de hoogleraren vergeten te vertellen is dat het overnemen van overheidstaken door partijen in de samenleving een complete aanslag gaat worden op de financieringsstructuur van de overheid. Door de inhoud en de wijze van operationalisering treedt er inderdaad een behoorlijke depolitisering op. Deze bedreiging zet menige gemeenteraad aan tot het claimen van betrokkenheid bij voorbereiding, vaststelling en uitvoering. Daardoor overstijgt de complexiteit het kwalitatieve vermogen van de gemeenteraad. Hetzelfde gebeurd feitelijk ook ambtelijk, waardoor regionale samenwerkingsvormen ontstaan om het gebeuren maar enige kans van slagen te geven. Bij de uitvoering daarentegen is de tendens de andere richting op. Richting wijken, buurten en individuen. Gemeenteraden zitten daarom op dit moment volledig in een spagaat en weten van gekkigheid niet meer wat te doen. Het toevoegen van adviesraden en dergelijke lijkt voor het moment een oplossing, maar zullen het politiek bestuurlijke proces uiteindelijk nog meer gaan vertroebelen. Colleges van Burgemeester en Wethouders dreigen ook in dit proces te gaan verzuipen. Coalities rondom deze Colleges moet steeds meer in het gareel gaan lopen om zaken toch te realiseren. En opposities worden mede daardoor steeds meer droog gezet. Het aloude “monisme” herstelt onbewust haar positie of blijkt gewoon nooit weg te zijn geweest. Helaas komen de beide hoogleraren al kijkend in hun glazen bol niet verder dan symptoombeschrijving en niet tot steekhoudende interventies. Maar ja 2015 beslaat maar uit 12 maanden en in de politiek bestuurlijke bureaucratische omgeving is dit maar een mager tijdsbeslag om tot werkelijke vernieuwing te komen. Deze horizon beperkt natuurlijk ook het vergezicht van de beide hoogleraren. Het is daarom niet denkbeeldig dat de chaos op gemeentelijk en regionaal niveau nog groter gaat worden. Dat is beslist niet in het belang van de burger, die het politiek met een steeds groter wantrouwen zal gaan volgen. Het overnemen van overheidstaken zal hierdoor gaan stagneren. Niet alleen vanuit het wantrouwen, maar ook vanuit de financiële mogelijkheden. De burger wordt door deze ontwikkeling steeds meer aan zijn lot overgelaten! Zal beslist niet de bedoeling zijn geweest bij al deze bestuurlijke vernieuwing, echter, deze veronderstelde bestuurlijke vernieuwing is geleidelijk een fiasco aan het worden!

Ja twee hoogleraren en nog wel uit Groningen, ze zijn klaar met on der de grond studies voor de gas aardbevingen,heb het stuk gelezen , en ik denk dat het bij de gemeente gaat stormen,want zij die de beslissingen gaan nemen wens ik een prettige wedstrijd,denk zelfs dat ze om te beginnen een bouwhelm aan moeten schaffen als ze over straat gaan, den Haag heeft zijn plannen uitgebroed bezuinigen en nog eens bezuinigen, de opdracht is aan de gemeenten , maar de kosten zijn ook grotendeels voor de gemeenten , dus die komen met te korten , wat ze zullen proberen te verhalen op de burgers,en hoe je het went of keert,de neerwaartse spiraal zal bij de zwaksten het hardst aankomen,en de phischiater zal het heel druk krijgen,jan wier te klein ,goed voor de bouw sector maar geen geld dus terug bij af,en het overnemen van verzorgingstaken ,door familie ,kennissen of buren , is ten dode opgeschreven, als je nu de maatschappij ziet kijk naar de rijdende rechter,ze gunnen elkaar het licht in de ogen niet meer,klik lijnen voor alles , hoeveel keer word er gebeld voor geluids-overlast , hoeveel familie vetes voor de rechtbank , en als de zittende bestuurders er geen raad mee weten,worden er weer blikken adviesraden open getrokken, met top salarissen,hoop voor de mensen die hulp nodig hebben het goed komt , maar IK zie het niet zitten.

Geef een reactie