Van 1873 tot 1954 had Tilburg een eigen, gemeentelijk energiebedrijf voor gas en elektriciteit. In het begin voorzag dit energiebedrijf alleen in gas en sinds 1911 ook in elektriciteit. Het Energieplein en de Gasstraat, Lichtstraat en Caloriestraat in de wijk Theresia herinneren aan die geschiedenis, die door Ronald Peeters is vastgelegd in zijn boek ‘De straten van Tilburg’ (1987).
In september 1954 werd het gemeentelijk elektriciteitsbedrijf overgenomen door de PNEM en onderdeel van het in 1914 opgerichte provinciale elektriciteitsbedrijf. De fabriek haalde de energie uit steenkolen. In 1962 schakelde de gemeentelijke gasfabriek over op de winning van gas door het ‘kraken’ van propaan. Halverwege de jaren ’60 ging Tilburg over op aardgas, waardoor het gemeentelijk energiebedrijf als gasproducent overbodig was geworden. Een energietransitie die destijds net zoveel impact had op de samenleving als we nu meemaken.
Het Regionaal Publiek Ontwikkelbedrijf – anno 2022
Enige tientallen jaren later zitten we opnieuw in een grote energietransitie; van aardgas naar duurzame energie. Opnieuw richt gemeente Tilburg een energiebedrijf op, maar nu samen met gemeenten in de regio Hart van Brabant. Werktitel: Het Regionaal Publiek Ontwikkelbedrijf. In 2022 moet de oprichting een feit zijn.
Het Regionaal Publiek Ontwikkelbedrijf moet alle projecten op het gebied van schone energie en klimaat gaan coördineren en begeleiden. Hierbij valt te denken aan ‘energiehubs’: locaties waar duurzame energie wordt opgewekt door middel van wind, zon en andere geschikte technieken. En aan ontwikkeling van natuur, bedrijventerreinen en veranderingen in de landbouw, zodat er beter wordt omgegaan met een veranderend klimaat. Bovendien moet dit bedrijf een regionaal energiefonds gaan oprichten voor de vele projecten die nog gaan komen. En het moet ervoor gaan zorgen dat ook mensen met een dunne portemonnee er warmpjes bijzitten in de winter.
Haast
En er is haast bij. Sinds de regionale plannen voor de energietransitie en klimaatveranderingen (REKS) bekend zijn, proberen commerciële projectontwikkelaars grond te bemachtigen op gunstige locaties. Ook bellen boeren naar de gemeente om hun grond aan te bieden en is ook al begonnen met de uitwerking van de genoemde ‘energiehubs’. Ondertussen dreigen projecten die minder winstgevend zullen zijn, zoals maatregelen voor het klimaat, ondergesneeuwd te geraken en moeten ‘energiecowboys’ buiten de deur worden gehouden. En juist deze projecten moeten in samenhang met de energieprojecten worden aangepakt. Overlaten aan ‘de markt’ is dus geen optie als het algemeen belang voorop staat.
Van ‘Essent’ naar regionaal ontwikkelbedrijf
In februari 2020 heeft de gemeenteraad besloten – op een voorstel van de VVD – om €200 miljoen te investeren in duurzame energie, om daarmee voor alle inwoners betaalbare, duurzame energie mogelijk te maken. En om als overheid de regie te pakken. Dit bedrag wordt gehaald uit de verkoop van een belang in energiebedrijf Essent, dat destijds vele miljoenen opleverde en waar Tilburg altijd zuinig mee is omgesprongen. Volgens Platform Investico heeft Tilburg daar uiteindelijke een slordige 750 miljoen euro aan verdiend. Een deel van dit geld zal dan opnieuw worden ingezet voor energie voor iedereen.
- Uitgelichte foto in de kop: 1929: Koeltorens van de gasfabriek aan de Lange Nieuwstraat. Foto-Adriaan van Beurden, via Regionaal Archief Tilburg.
