De weersverwachting voor de komende week: somber, maar overwegend droog bij 11 graden. Maandag kan er nog wat gemiezer vallen, maar daarna blijft het tot en met donderdag droog. In de loop van donderdag draait de wind naar het zuidwesten en wordt er opnieuw vochtige lucht aangevoerd. Deze keer zijn het regen- en buienzones die overtrekken. Vooral op Goede Vrijdag (25 maart) moeten we daar rekening mee houden. Tevens neemt de wind toe en stroomt met die regen zachte lucht binnen. Op Paaszaterdag zou het zomaar 15 graden worden! Dit moeten we wel bekopen met een kletsnatte 1e Paasdag.
Zondagmorgen 20 maart om half zes is de astronomische lente begonnen. De zon stond toen precies boven de evenaar en zet nu koers naar het noorden. Daar komt de zon op 21 juni aan boven de Kreeftskeerkring en dan begint bij ons de astronomische zomer.
Met de start van de lente leek het wel of de weergoden het gehoord hebben. Want ondanks alle bewolking die op deze zondag verwacht werd, brak in onze regio de hemel open. Er verschenen opklaringen met aardig wat zon. De temperatuur liep rond het middaguur al op naar de 9 en plaatselijk 10 graden. Geen somber begin dus van het nieuwe seizoen.
Dat was gisteren wel anders. De bewolking overheerste en met maximaal 8 graden was het kil en dat laatste kwam vooral door de matige wind. We zijn in een noordelijke stroming beland met aanvoer van vochtige lucht wat al die bewolking verklaard. Uit al dat grijs kan er af en toe wat lichte motregen vallen en dat kan ook op deze zondag gebeuren. Vanuit het noordwesten zien we namelijk een neerslaggebied naderen die langzaam naar het zuiden trekt. Daarom zal de komende uren de bewolking verder toenemen en gaat er wat lichte neerslag vallen. De temperatuur van rond het middaguur zullen dan ook de hoogste maxima zijn, want daarna zakt het kwik verder terug tot 8 á 9 graden. In de avond en nacht verandert er maar weinig. Het blijft bewolkt waaruit wat motregen zal vallen. Temperatuur zakt terug tot 5 graden en van vorst is geen sprake net als in de afgelopen twee nachten.
De maandag begint somber bestaande uit veel bewolking, waaruit het wat gaat miezeren. Misschien dat we in de loop van de dag nog een knipoog van de zon zullen zien, maar dat is dan ook het enige positieve. Met 10 graden blijft het fris en dat komt vooral omdat de wind iets gaat toenemen. In de avond en nacht breekt de bewolking en verschijnen er opklaringen. Hierdoor kan er nevel of mist ontstaan. Aan de grond zakt het kwik richting het vriespunt en kan het plaatselijk glad worden.
Op dinsdag beginnen we nog prachtig met een afwisseling van wolkenvelden en zon. Later op de dag neemt de bewolking weer toe, maar het blijft droog. Het wordt wat zachter met 11 graden op de thermometer en met vrijwel geen wind voelt het aangenaam aan.
Op woensdag zet dat sombere weerbeeld verder door. De zon zullen we vrijwel niet zien en bij dit alles wordt het een graad of 11.
Vanaf donderdag draait de wind van noord naar zuidwest. Ook deze brengt ons vochtige lucht, maar deze keer in de vorm van regen en buien.
Hierdoor wordt het op vrijdag zwaar bewolkt en gaat het regenen. De zuidwestenwind brengt ons ook zachte lucht. Zo kan het in het Paasweekeinde zomaar 15 graden worden. Wel zien we dat het wisselvallig en onstuimig wordt. Droge en natte dagen wisselen elkaar af, waarbij het stevig door waait. Op dit moment geven de weerkaarten ons een droge Paaszaterdag en een kletsnatte 1e Paasdag. Afwachten hoe dit precies allemaal gaat verlopen, want de onzekerheid is groot.
Lente is begonnen
Net als de afgelopen vier jaren was de start van de astronomische lente dit jaar op 20 maart, en deze begon in Tilburg en op alle andere plaatsen om 05.30 uur. En dat is eigenlijk de juiste datum in maart en niet de 21e zoals velen geleerd hebben.
In 2011 was dit wel het geval en hoe gek het ook klinkt, dat was uniek. Het was namelijk de tweede keer in deze eeuw dat de lente op die datum begon en meteen ook de laatste. We moeten nu helemaal wachten tot het jaar 2102 (!) als dit seizoen pas weer op de 21e begint.
Ondanks de sombere verwachtingen was het dit jaar een mooi begin van de lente. Er verschenen in de ochtend namelijk opklaringen die de temperatuur al in Berkel-Enschot deed oplopen naar 10 graden rond het middaguur. Helaas neemt de bewolking in de middag steeds meer toe gevolgd door wat lichte motregen. Het kwik zakt dan vervolgens terug naar 8 tot 9 graden.
Vorig jaar hadden we een valse start van de lente op 20 maart. De dag begon al mistig en nevelig die de gehele dag bleef hangen. Hierdoor konden we geen glimp opvangen van de gedeeltelijke zonsverduistering die in de ochtend plaatsvond. De mist maakte het koud, want op deze ‘lentedag’ werd het maximaal 5,4°C in Berkel-Enschot en in het Limburgse Arcen werd het niet warmer dan 4,4°C. Toen vervolgens de astronomische lente om 23.45 uur begon passeerde een uur later een regengebied onze regio.
Wat een contrast met twee jaar geleden die op 20 maart 2014 fantastisch verliep met volop zon en temperaturen die naar de 22 tot 23 graden gingen. Een heerlijk warm begin van het lenteseizoen.
Maar dat was in 2013 wel anders toen het gewoon winterweer was. Er viel van tijd tot tijd sneeuw en warmer dan 2,0°C werd het niet. De dagen erna werd het kouder en kouder. Tot en met het einde van de maand ging het elke nacht vriezen en overdag was het een graad of 5. Maar door de stevige wind lag de gevoelstemperatuur ver onder het vriespunt. Er werden zelfs waarden gemeten van -10 tot -12 graden in de ochtend. Ongelooflijk!
In de jaren ervoor hadden zowel 2011 als 2012 een mooi begin van de lente. De zon scheen volop en liet de temperatuur in 2012 naar de 15 graden gaan en in het jaar daarvoor was het nog een graadje warmer. De start was wel koud met in 2012 vorst aan de grond. In 2011 was het nog kouder waar in Twenthe op 21 maart, toen op deze dag de lente begon, in de weerhut nog matige vorst werd waargenomen van -5,0°C; aan de grond vroor het zelfs een graad of 8.
In 2010 werd de lente ingeluid met regen- en onweersbuien. Dat hadden we vooral te danken aan de hoge temperatuur op die dag: op 20 maart werd het namelijk 18 graden in Berkel-Enschot.
Zeven jaar geleden (2009) waren het ook regen- en hagelbuien die de eerste lenteweek vol maakten. In 2008 was er zelfs sprake van een overgang naar koud winterweer. Toen hadden we de aanloop naar Pasen (23-24 maart) die toen de koudste zou worden sinds 1964. Op Paaszondag werd in Twenthe een temperatuur gemeten van -7,0°C. Op veel plaatsen viel sneeuw, waarbij in de ochtend van tweede Paasdag lokaal 11 cm in Vlissingen en Rithem werd waargenomen. Niet eerder viel er zoveel sneeuw met Pasen. In 2013 werd Pasen (31 maart) overigens nog kouder en werd hierdoor de koudste sinds 1964.
Begin van de zomer
De lente van dit jaar zal overigens eindigen op 21 juni om 00.34 uur, want dan begint de astronomische zomer.
Sterrenkundigen rekenen in tropische jaren. Dat staat voor de tijd die verloopt tussen twee opeenvolgende zogenaamde equinoxen (begindatum van de lente of begindatum van de herfst). De lengte van een tropisch jaar is om precies te zijn 365 dagen, 5 uur en 49 minuten. Daardoor valt bijvoorbeeld de astronomische lente jaar na jaar bijna zes uur later. Vorig jaar begon de lente om 23.45 uur en dan zou je denken dat zes uur later het in 2016 de dag van 21 maart zou moeten zijn. Maar ook dit jaar is 20 maart de opening van het lenteseizoen en wel om 05.30 uur. Dat komt omdat we in dit jaar een schrikkeldag hebben en dan zal de lente een sprong naar achteren maken van één dag. Aangezien vier tropische jaren iets korter duren dan vier jaren van 365,25 dagen zal na iedere vier jaar de lente tevens zo’n drie kwartier vroeger beginnen. Volgend jaar zal dat ook op 20e zijn maar dan om 11.28 uur.
Dag en nacht duren bij het begin van de lente overal op de wereld even lang en dat betekent dat de zon dan precies boven de evenaar staat. Vandaar ook dat de astronomische lente tussen 19 en 23 maart kan beginnen, maar niet exact. In ons land duurt de dag waarop de lente begint alweer ongeveer 10 minuten langer dan de nacht. Verschillen die het gevolg zijn van het feit dat de tijdstippen van opkomst en ondergang van de zon betrekking hebben op de bovenrand van de zon. Bovendien is de zon door breking van stralen in de atmosfeer nog kort zichtbaar terwijl zij in werkelijkheid al onder is.
De seizoensindeling is gebaseerd op de positie van de aarde ten opzichte van de zon. De seizoensverschillen vinden hun oorzaak in de schuine stand van de as waar de aarde om draait. Hierdoor komt de zon op het noordelijk halfrond (waar ook Nederland ligt) in de zomer hoger boven de horizon dan in de winter en schijnt daardoor in de zomer langer dan in de winter.
Als de luchttemperatuur direct en alleen op de zon zou reageren dan zou 21 juni, de langste dag van het jaar, ook de warmste dag moeten zijn en precies midden in de zomer moeten vallen. In werkelijkheid loopt de temperatuur langzamer op vooral onder invloed van oceanen en zeeën. De opwarming van zeewater door de zon gaat langzamer dan de opwarming van landoppervlak.
Onder invloed van het nog koude water van de Noordzee begint aan de Nederlandse kust het warmere seizoen later dan in het binnenland. Als we de seizoensindeling volledig zouden laten afhangen van de gemiddelde temperatuur op verschillende plaatsen in het land, kunnen we uitrekenen dat de lente in Zuid-Limburg gemiddeld eigenlijk al op 9 maart begint en op Terschelling pas op 23 maart.
Om praktische redenen en volgens internationale afspraak gebruiken weerkundigen voor het berekenen van klimatologische gemiddelden een andere seizoensindeling en worden steeds drie opeenvolgende kalendermaanden als één seizoen beschouwt. Volgens de klimatologische indeling is de lente dus al begonnen op 1 maart en duurt dit seizoen tot en met 31 mei.
