Verkiezingen in Tilburg, het gerucht gaat…

Dé media-wethouder van Tilburg had gehoopt op een serieuze analyse van de verkiezingen in de krant, en beklaagde zich hierover op Twitter. Dus ik doe een poging, gratis en voor wat het (je) waard is…

“De lokale partijen hebben fors gewonnen ten opzichte van de landelijke partijen.” Nou, in Tilburg is dit dus niet waar.

In 2014 hadden de lokale partijen gezamenlijk 11 zetels van de 45 en in 2018 vlak voor de verkiezingen waren dit er 12, dankzij afsplitsingen en ander fraais. En bij de verkiezingen van afgelopen week werden dit er 12. Eén zetel winst voor lokale partijen bij elkaar opgeteld. Maar hadden we voor de verkiezingen nog acht lokale partijen, nu zijn er nog drie over. De LST van Hans Smolders heeft grotendeels de andere lokale partijen in Tilburg opgeslokt door met 10 zetels de grootste partij te worden.

Voor Hans Smolders gaat het een pittige periode worden. Als hij zijn wens doorzet om wethouder te worden, betekent dit, dat iemand anders zijn fractie moet gaan leiden. En dat lijkt me nog een hele uitdaging. Niet alleen is het een groep mensen waarin de meerderheid geen of heel weinig politieke ervaring heeft, ook maken ze op mij de indruk dat hun denkbeelden en achtergronden sterk uiteen lopen.

Het zal me dan ook niet verbazen als op zeker moment, vroeger of later een richtingenstrijd ontstaat en de partij in tweeën splitst. Als wethouder kan Hans Smolders niet óók nog fractievoorzitter zijn om de boel bij elkaar te houden. We hebben immers een dualistisch systeem, waarbij deze functies niet gecombineerd mogen worden. Hij zal er op moeten vertrouwen dat zijn opvolger deze klus kan klaren.

Anderzijds zal het nog geen kleinigheid worden voor Hans Smolders om daadwerkelijk wethouder te worden. Hij heeft in mijn ogen een verstandige eerste stap gezet, of eigenlijk al twee stappen: door in het openbaar te verklaren dat hij met alle andere partijen in gesprek wil, en door Philip Eijlander te vragen de eerste verkenningen te doen. Philip Eijlander was tot medio 2015 rector magnificus van de Tilburg University en is nog steeds hoogleraar staats- en bestuursrecht aan Tilburg Law School. Er zijn met deze uitslag heel wat combinaties en coalities mogelijk, dus het wordt een ingewikkelde puzzel.

Ondertussen gaat het gerucht dat andere partijen aan het samenspannen zijn om de LST buiten de coalitie te houden. Ik hoop dat het niet meer dan een gerucht is, want als het waar is mogen de deelnemers van zulks zich heel erg gaan schamen.

Dat de LST niet 20% maar ‘slechts’ 10% van de stemmen zou hebben omdat 55% van de Tilburgers niet heeft gestemd. Een praatje dat de ronde doet op Twitter, Facebook en aan kroegtafels. Foei… Wat een lelijke smoes, die als je’ m doortrekt ook van toepassing is op alle andere partijen en uiteindelijk op de raad. Dat zou betekenen dat 25 zetels (55%) de komende vier jaar leeg moeten blijven. Onzin natuurlijk, want zoals burgemeester Theo Weterings afgelopen woensdag opmerkte: “Alleen de Tilburgers die komen stemmen bepalen de zetelverdeling.”

D66
D66, dat evenveel zetels binnenhaalde als vier jaar geleden, had al voor de verkiezingen gezegd niet met Hans Smolders te willen praten. Een erg opmerkelijke actie van dé partij die zegt er te zijn voor álle Tilburgers, een inclusieve stad te willen zijn waarin niemand wordt uitgesloten. Dan is het op z’n zachtst gezegd heel raar om zelf in de politiek anderen bij voorbaat al uit te sluiten.

Het CDA
Aan de verkiezingscampagne heeft het allerminst gelegen. Waarschijnlijk de meest sympathieke van allemaal, want elke passant van de campagnewinkel kreeg een beker koffie of chocolade om weer even op te warmen. Want wat was het koud tijdens de campagneweken. Hiermee toont het CDA aan dat campagne voeren alleen geen garantie is op een succesvolle verkiezing.

Een wethouder met teveel ambitie en vooral teveel portefeuilles dan hij aankan, heeft de partij geen goed gedaan. Het is natuurlijk hartstikke mooi voor je curriculum vitae en toekomstige carrière om investeerders naar de stad te halen, de binnenstad te verbouwen en het applaus te incasseren. Het is slecht voor je verkiezingsuitslag om ondertussen te vergeten dat 7700 P-wetters snakken naar een deugdelijke uitvoering van de Participatiewet en naar een enigszins menselijke behandeling. Dat een een (flink) deel van deze mensen teleurgesteld is en bij een andere partij de oplossing hoopt te vinden, is dan niet heel raar. En dan heb ik het nog niet gehad over het begrip ‘vertrouwen’. Dat is een hoofdstuk apart.

GroenLinks
GroenLinks heeft veel gewonnen en is geëindigd op zes zetels. Wethouder Mario Jacobs is daarmee een blijver. En dat hij door veel Tilburgers zeer gewaardeerd wordt blijkt uit de bijnamen die hij in de afgelopen vier jaar kreeg. Supermario en Snelle Mario waren daar er twee van. Zelf zou ik dan ook willen voorstellen dat deze ‘hands on’-wethouder de portefeuille Sociale Zaken overneemt van Erik de Ridder en daar eens flink de bezem doorheen haalt. Daar kan het CDA dan weer wat van leren volgens het D66-credo ‘een leven lang leren’.

En zo valt er over elke kiesvereniging wel iets slims te zeggen, al heeft niemand de waarheid in pacht. Had PvdA zo’n last van Den Haag, of heeft ze zichzelf in de voet geschoten door met gestrekt been erin te gaan en CDA-wethouder Erik de Ridder van vriendjespolitiek te beschuldigen. Heeft de SP last van strubbelingen in de landelijke SP, of heeft Hans Kokke ‘het’ als wethouder niet goed genoeg gedaan? Is de VVD echt zo geweldig, of dachten mensen daarmee te voorkomen dat LST en D66 te groot zouden worden? En was de VSP nou wel of niet een soort DENK? Zou Jan van Beurden wel zijn zetel hebben behouden als hij niet ernstig ziek zou zijn geworden en heeft 50Plus zijn twee zetels op eigen kracht gehaald of puur op de landelijk bekende naam.

Het zijn allemaal heerlijke vragen voor aan de borreltafel, maar het is op geen enkele manier een antwoord op de vraag waarom ook Tilburg een flink aandeel boze burgers kent. Want 95.000 Tilburgers zijn niet gaan stemmen. Omdat het toch niks uitmaakt, omdat ze toch doen wat ze willen, omdat de uitslag toch al van tevoren is afgesproken.

En nu kun je als hoogopgeleide betweter wel hierom gaan glimlachen, maar we gaan dit verwijt vaker horen als niet de oude raad op de valreep, bij het scheiden van de markt een vervelende, ontstekende splinter uit de zere teen gaat trekken.

Want wat is het geval?

SP-kandidate nummer 14 maakt bezwaar dat de uitslag per kandidaat niet klopt. Vervelend. Haar moeder en broer steunen haar verklaring. Ook vervelend. Ze zegt van zo’n 25 à 40 mensen te weten dat ze haar ook steunen. Nog vervelender. Dat het Centraal Stembureau zich aan de wet houdt en niet kan besluiten tot hertelling (daarvoor blijken 54 verklaringen nodig te zijn in dit geval) vinden we logisch en daarmee lijkt de kous af.

Ware het niet dat ook uit andere delen van de stad en van bewoners die bij andere stembureaus op andere kandidaten hebben gestemd, dezelfde klachten zijn gehoord. Helaas waren deze burgers er niet van op de hoogte dat zij vrijdag 23 maart bezwaar konden maken bij het Centraal Stembureau. Dus officieel zijn deze klachten niet bekend en blijven het geruchten.

De laatste mogelijkheid die burgers met klachten over de uitslag nog hebben is om deze klachten neer te leggen bij de gemeenteraad in de oude samenstelling. Deze komt woensdag 28 maart 2018 voor de allerlaatste keer bijeen en kan dan – als er veel klachten zijn van burgers die ook de moeite nemen om dat zelf te komen vertellen – besluiten tot een hertelling van één of meerdere stembureaus. Het kan.

En het zou ook heel verstandig zijn om deze burgers hun zin te geven, al is het hertellen een heel karwei. Want doe je het niet, dan mag je verwachten dat het verwijt “de uitslag ligt toch al vast” bevestigd gaat worden met “zie je nou wel?” en over vier jaar schiet de opkomst dan opnieuw omlaag naar de 40%. En vragen de debaters aan de dorpspomp zich hardop af hoe dat nou kan… Het antwoord is bij deze gegeven.

Tot een nieuwe zetelverdeling zal dit alles niet gaan leiden, hooguit zullen misschien wat kandidaten met voorkeursstemmen in de raad komen die nu (net) te weinig voorkeursstemmen hebben, waardoor anderen net naast de pot piesen. En het geeft de goegemeente wat te doen, want voordat de nieuwe raad écht aan de slag gaat volgt het Paasreces tijdens de eerste twee weken van april. Dan heeft iedereen het hopelijk te druk met een hertelling om zich bezig te houden met roddel en achterklap, want daar wordt helemaal niemand beter van.