Groeiend verzet tegen Wijkevoort: “Bij twijfel niet oversteken”

In heel Brabant – maar zeker ook rond Tilburg – zijn de laatste tien jaar veel bedrijventerreinen ontwikkeld met grote tot supergrote distributiecentra. Bedrijven die soms de oppervlakte hebben van een hele woonwijk. En met de groei van deze bedrijventerreinen en ‘dozen’, groeit ook het verzet.

Inmiddels hebben acht Brabantse bewoners- en belangengroepen de handen ineen geslagen om samen op te trekken tegen de verdere verdozing van het landschap. Dit zijn: Reeshof aan Zet voor Wijkevoort Tilburg, Comité buitengebied Zuid-West Tilburg, Stichting de Nieuwe Warande Tilburg, Kwaliteit Buitengebied Tilburg, Stichting Behoud Buitengebied Moerdijk, CampusA58 Roosendaal: Bewonerscomité CA58.nl, Bedrijventerrein Oisterwijk: Omwonenden bolakker Oisterwijk en Stichting Eerlijk over Heesch.

Deze acht groepen hebben gezamenlijk een brief geschreven aan de Gedeputeerden van Brabant, met de vraag om af te zien van de ontwikkeling van nog meer bedrijventerreinen.

Wij, 8 verontruste bewoners- en belangengroepen uit heel Brabant, maken ons grote zorgen over de toekomst van ‘ons’ Brabants Landschap en de leefbaarheid van onze dorpen en steden.

Wij stellen vast dat onze gemeenten (Den Bosch, Bernheze, Oss, Tilburg, Oisterwijk, Roosendaal en Moerdijk) nog steeds oud cultuurlandschap en de leefbaarheid van
woonwijken op willen offeren voor grootschalige bedrijventerreinen en grote distributiecentra als antwoord op de te verwachte vraag aan logistieke bedrijvigheid ten behoeve van economische ontwikkeling en werkgelegenheid.

Onze gemeenten gaan zonder blikken of blozen voorbij aan de leegstand op bestaande bedrijventerreinen (bijvoorbeeld Moerdijk), het feit dat deze distributiecentra mede de oorzaak zijn dat onze snelwegen dichtslibben (A58 en A59), onze binnensteden leeglopen en het feit dat de arbeidsmarkt voor logistieke functies volgens recente rapportage van het UWV zo krap is dat vacatures in deze sector zeer moeilijk te vervullen zijn waardoor steeds meer een beroep gedaan moet worden op werknemers uit Oost Europa. Een feit dat ook door het College van Rijksadviseurs wordt onderschreven.

Onze huidige vorm van economie loopt snel tegen zijn grenzen aan (denk aan de stikstofproblematiek, de CO2 opgave en de teruggang in biodiversiteit) en ons Brabants landschap verdoost in rap tempo. Alsof de groeiende maatschappelijke discussie omtrent verdozing en landschap in z’n geheel niet bestaat. Wij vrezen dat onze mooie provincie vervalt tot het logistieke afvalputje van Nederland (en misschien wel van West-Europa).

Met welke logica offer je een eeuwenoude bolakker op voor een industriecomplex (Oisterwijk), met welke logica plaats je een nieuw bedrijventerrein tussen ecologische verbindingszones en bovenop een ecologische hoofdstructuur (Tilburg Wijkevoort), met welke logica plan je een zonneweide naast grootschalige distributiecentra omdat je de bedrijven niet wilt opleggen de panelen op het dak te leggen (Heesch-west), met welke logica zet je een grootschalig distributiecentrum midden in een woonwijk (Roosendaal CampusA58), met welke logica plan je een bedrijventerrein in een landschapspark (Tilburg Zwaluwenbunders) en met welke logica plan je een nieuw bedrijventerrein naast een groot, al 60 jaar braakliggend bedrijventerrein (Moerdijk)?

Wij stellen vast dat overal maatschappelijk verzet ontstaat: groepen betrokken burgers die zich organiseren en inzetten voor en oproepen tot het behoud van buitengebied en leefbaarheid. Soms al jarenlang: in Moerdijk strijden de mensen al 23 jaar! Wij stellen ook vast dat steeds groot belang gehecht wordt aan het ontwikkelen van nieuwe bedrijventerreinen maar dat herstructurering van oude bestaande bedrijventerreinen (Brownfields) maar mondjesmaat van de grond komt, er zit onvoldoende dwang achter.

Gemeenten uiten in de media dat zij constructief mee willen werken met ontwikkelaars van mega distributiecentra, zelfs als dat inhoudt dat bestemmingsplannen moeten worden aangepast. Maar burgers worden met hun verzet niet of onvoldoende gehoord. Gemeenten zijn zo gretig met het binnenhalen van industrie en mega distributiecentra, dat zij met groot gemak bestemmingsplannen aanpassen om projectontwikkelaars van dienst te zijn. Burgers daarentegen worden niet of onvoldoende gehoord.

Beste Statenleden, wij vragen u daarom dringend om het volgende:

• Stop de verspilling van nog meer Brabants landschap. Wij roepen u op de adviezen van de Rijksbouwmeesters om geen Greenfields meer te ontwikkelen met onmiddellijke ingang op te volgen en gemeenten op te roepen om dit jaar nog te starten met actieve herstructurering en verduurzaming van bestaande terreinen;
• Maak nieuw provinciaal beleid. Vigerend beleid is gebaseerd op de ‘normale’ distributiecentra en transportbedrijven zoals we die tot voor kort kenden. Mega e-commerce distributiecentra die 24 uur per dag in bedrijf zijn, enorme verkeersbewegingen met zich meebrengen en een aanzuigende werking hebben op arbeidsmigranten, vergt een aanpassing van uw beleid. Het verouderd beleid is een vrijbrief voor dit soort megaprojecten, terwijl het draagvlak voor deze
  ontwikkelingen onder gewone burgers snel afbrokkelt;
• Zet alle plannen met betrekking tot grootschalige bedrijventerreinen en grote distributiecentra ‘on hold’, totdat er een gedegen eerlijk provinciaal beleid is ontwikkeld waarin nut & noodzaak voor een ieder duidelijk wordt, alle belangen eerlijk meegewogen worden, waarin de grenzen van onze economie aangegeven worden en leiden tot een werkelijke duurzame economische ontwikkeling met meer gevoel voor mensen, landschap en natuur;
• Neem, in de aanloop naar zo’n provinciaal beleid de burgers en relevante maatschappelijke partners (zoals terreinbeheerders en natuur- en milieuorganisaties) van uw provincie op een eerlijke en gelijkwaardige wijze mee in de discussies en besluitvorming;
• Agendeer dit onderwerp, organiseer rondetafelgesprekken, luister naar wat wij te zeggen hebben en kom vooral kijken. Geef ons de gelegenheid onze argumenten in de Provinciale Staten nader te onderbouwen, in een open gedachtewisseling met u als Statenlid.

Bovendien heeft de groep Buitengebied Zuidwest Tilburg namens omwonenden van Wijkevoort nog een bijlage geschreven aan de Gedeputeerde Staten om tegen de ontwikkeling van Wijkevoort te pleiten. Wij mochten ook deze bijlage integraal plaatsen.

Dit is een bijlage bij de brief die u wordt aangeboden namens 8 Brabantse bewonersorganisaties uit Moerdijk, Roosendaal, Oisterwijk, Tilburg, Vinkel en Heesch. Wij maken ons ernstig zorgen over de ontwikkeling van bedrijventerreinen die onze leefomgeving en waardevol Brabants landschap zullen gaan aantasten.

In ons geval gaat het om de ontwikkeling van het bedrijventerrein Wijkevoort in Tilburg. In 1997 is een stuk buitengebied dat bij Gilze en Hulten hoorde tijdens een gemeentelijke herindeling aan Tilburg toegevoegd. Vanaf dat moment heeft het Tilburgse gemeente bestuur er een industrie- en bedrijventerrein bedacht. Aanvankelijk voor een vliegtuig gerelateerde campus, overhaul en maintenance bestemming. Best logisch, grenzend aan het vliegveld Gilze-Rijen.

Dat is echter nooit van de grond gekomen, maar het gebied was daarmee helaas wel op een provinciale lijst terecht gekomen als reserve locatie. De gemeente begon alvast met het opkopen van gronden, ondanks dat Wijkevoort als industrieterrein jarenlang politiek en maatschappelijk omstreden is geweest. En dat is het nog steeds.

In de zomer van 2016 is in een RRO overleg afgesproken dat Wijkevoort ontwikkeld mocht worden omdat er vraag bleek naar zeer grote kavels voor grootschalige logistiek, met als voorwaarde dat het inpasbaar moet zijn. Of de afspraak gemaakt is omdat er een grote speler in beeld was (Tesla) die in één keer 80 ha. wilde afnemen of dat men vond dat Tilburg toe was aan wéér een nieuw bedrijventerrein, is ons niet duidelijk. Tesla is inmiddels uitgeweken naar Duitsland en Tilburg blijft zitten met de gemaakte afspraak dat er op Wijkevoort grootschalige logistiek moet komen. ‘Mits inpasbaar’… .

Ten tijde van die afspraken is niemand op het idee is gekomen om ter plekke te bekijken hoe inpasbaar grootschalige logistiek in Wijkevoort is. Of het überhaupt wel kan. Het plangebied ligt in een kleinschalig coulissen-, cultuur- en beekdalenlandschap met in het centrale deel een waardevol bos en een meer en beide zijn onderdeel van het Brabants natuurnetwerk. Langs de noord- en oostzijde is het omzoomd met ecologische verbindingszones langs de Vossenbergse loop, de Hultense Leij en de Aalstraatse Leij. Tevens is het gebied onderdeel van Stadsbos013 en gedeeltelijk waterbeschermingsgebied. Een uniek stukje Tilburg waar grote logistieke hallen niet in te passen zijn zonder de aard van het landschap volledig te veranderen, alle mooie woorden van de gemeente en consultants ten spijt.

Bovendien ligt Wijkevoort behoorlijk geïsoleerd van de andere bedrijventerreinen in Tilburg. Logistieke clusters als de Vossenberg liggen aan de andere kant van de stad. De gemeente Tilburg heeft kennelijk ook ingezien dat grootschalige logistiek niet erg inpasbaar is en mikt nu op Smart Logistics en Smart Industry. In de hoop dat die wat kleiner zijn misschien? Maar het gaat hoe dan ook om kolossale gebouwen die ruimtelijk echt niet in te passen zijn.

In de afwegingen wordt ons inziens wel melding gemaakt het nut, het economische voordeel, maar nergens wordt gesproken over de werkelijke noodzaak. Wat zullen de effecten zijn op de economie van Tilburg en de werkgelegenheid wanneer het bedrijventerrein niet ontwikkeld wordt? Wordt een groot deel van Tilburg dan werkeloos? Stort de economie van Tilburg ineen? Welk probleem wordt met Wijkevoort opgelost? De vraag of Tilburg misschien niet al genoeg bedrijventerreinen heeft wordt
nergens gesteld. Wanneer is ‘genoeg’ genoeg? Wat we wel zeker weten is dat er weer een stuk oorspronkelijk Brabants landschap in Tilburg geofferd wordt aan grote dozen.

Intussen zitten we in 2020 en blijkt uit een recent gemeentelijk werkgelegenheidsonderzoek dat de verwachte werkgelegenheid voor Wijkevoort lager is dan gedacht, blijkt uit datzelfde onderzoek dat het type werk niet matcht met het aanbod in Tilburg en arbeid dus uit oost Europa of elders moet komen. Geen toegevoegde waarde voor Tilburg. Integendeel.

Er is intussen een nieuwe werkelijkheid ontstaan: de stikstof crisis, de CO2 opgave, de recente kritische uitspraken van het Planbureau voor de Leefomgeving en het College van Rijksadviseurs en een immer groeiende politieke en maatschappelijk discussie rondom de verdozing van landschap. Ook op het Tilburgse politieke front is verandering: stemde in februari 2018 de Tilburgse Raad unaniem voor Wijkevoort, nu heeft een groot deel van diezelfde gemeenteraad haar mening bijgesteld en is tegen de ontwikkeling. De coalitiepartners houden, tegen beter weten in, vast aan gemaakte coalitieafspraken. En de ambtenaren werken hard verder alsof er niets aan de hand is.

De rijksadviseurs schrijven in hun advies om verder geen “Greenfields” meer te ontwikkelen. Ze adviseren om logistieke centra te clusteren, met als goed voorbeeld de Vossenberg in Tilburg. In persoonlijke gesprekken en bevestigd in het Brabants Dagblad, stellen de Adviseurs vast dat Wijkevoort zo’n greenfield is en dus niet ontwikkeld zou moeten worden voor dit doel. Ze stellen dat Tilburg al genoeg bedrijventerreinen heeft. Onze wethouder geeft daar een heel andere draai aan. Hij zegt dat Tilburg als gemeente een cluster is en dat Wijkevoort dus in lijn is met de adviezen. Het is maar hoe je een advies uitlegt.

Intussen is het bestemmingsplan bijna gereed maar moet de omgevingsdialoog nog starten. Als het aan de gemeente ligt mag die alleen gaan over ‘hoe het eruit komt te zien’. Wij, en wij denken heel veel Tilburgers, willen over de nut en noodzaak van wéér een bedrijventerrein praten (Tilburg heeft in absolute zin al ruim 100 ha meer bedrijven terreinen dan de Stad Rotterdam, die toch 3 keer meer inwoners heeft).

En ja, we mogen meepraten als omwonenden over hoe het eruit komt te zien. Maar dat helpt ons niet en eerlijk gezegd: na een jaar praten zijn er nog steeds geen harde toezeggingen gedaan. Om niet alleen te klagen slaan omwonenden, burgers van de Reeshof (nabij gelegen woonwijk), milieu organisaties en andere belanghebbenden de handen in elkaar om een alternatieve ontwikkeling voor het gebied voor te stellen.

Geachte Statenleden,

De ontwikkeling van Wijkevoort als bedrijventerrein is één grote vergissing, is echt dood en dood zonde en gaat ten koste van uniek mooi Brabants landschap. We begrijpen dat het stopzetten van een bestemmingsplan voorbereiding niet eenvoudig is. Maar is het niet tijd om in ieder geval pas op de plaats te maken zodat de nieuwe inzichten een plaatsje krijgen in nieuw te ontwikkelen beleid? Misschien past een nieuw bedrijventerrein dan helemaal niet meer en maken we niet een onherstelbare vergissing.

Kunt u alstublieft ingrijpen, Brabant breed de regie pakken zoals de Rijksadviseurs voorstellen en Wijkevoort van de RRO lijst afhalen of in ieder geval de voorbereiding tijdelijk stil te leggen?

Dank u wel.

(Ons pap zei altijd: “Bij twijfel niet oversteken”.)